Đột quỵ: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Đột quỵ là một bệnh lý cấp tính nguy hiểm và thường xảy ra đột ngột, có tỉ lệ tử vong cao nếu bệnh không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Theo nghiên cứu, cứ trung bình cứ 3 phút lại có 1 ca tử vong do đột quỵ gây ra. Mỗi năm ở Việt Nam có hơn 200.000 người bị đột quỵ, trong số đó, hơn 50% tử vong và chỉ có 10% sống sót là có bình phục hoàn toàn. Điều đáng lo ngại hiên nay, tỉ lệ đột quỵ đang có dấu hiệu ngày càng trẻ hóa, gia tăng mạnh từ 40 – 45 tuổi hay thậm chí xuất hiện cả ở độ tuổi 20.

Dưới đây chúng tôi xin cung cấp đến quý bệnh nhân những thông tin cơ bản nhất và hữu hiệu nhất về Bệnh đột quỵ. Nếu có bất cứ thắc mắc gì xin hãy vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929.620.660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được các Dược sĩ Đại học tư vấn một cách nhiệt tình, chính xác và nhanh chóng nhất.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ tổn thương nghiêm trọng do quá trình cung cấp máu cho não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể khiến não bộ bị thiếu oxy, dẫn đến không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vòng vài phút, các tế bão não nếu không được cung cấp đủ máu sẽ bắt đầu chết và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Do đó, người bị đột quỵ cần được cấp cứu ngay lập tức, nếu thời gian kéo dài càng lâu thì số lượng tế bào não chết càng nhiều và sẽ ảnh hưởng lớn tới khả năng vận động, cũng như tư duy của cơ thể, thậm chí nặng hơn là tử vong. Hầu hết những người sống sót sau cơn đột quỵ đều khiến sức khỏe suy yếu hoặc mắc các di chứng như: tê liệt hay cử động yếu một phần cơ thể, rối loạn cảm xúc, mất ngôn ngữ, thị giác suy giảm…

Các loại đột quỵ chính:

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ:

Loại đột quỵ này gây ra bởi tắc nghẽn động mạch, chiếm khoảng 85% trường hợp đột quỵ. Nhưng bệnh có thể phòng tránh hiệu quả nếu thực hiện tốt các biện pháp dự phòng.

Đột quỵ do huyết khối:

Là tình trạng tắc nghẽn do hình thành các cục máu đông hoặc do mảng bám tích tụ trong động mạch ở cổ hoặc não.

Đột quỵ do tắc mạch:

Các cục máu đông hình thành ở đâu đó trong cơ thể, thường gặp nhất là tim và sau đó, di chuyển đến não gây ra tình trạng tắc nghẽn.

Đột quỵ do xuất huyết:

Loại đột quỵ này gây ra do vết nứt trên bề mặt não hoặc động mạch não, từ đó gây xuất huyết mà nguyên nhân có thể do phình mạch, hệ thống mạch máu não bị dị dạng.

Đột quỵ do xuất huyết chiếm khoảng 15% trong số các ca đột quỵ.

Thiếu máu não thoáng qua (TIA):

Thường gọi là đột quỵ nhỏ do là những giai đoạn ngắn có triệu chứng của đột quỵ, chỉ kéo dài khoảng vài phút.

Nguyên nhân gây đột quỵ là gì?

Yếu tố có thể kiểm soát được

• Cao huyết áp: nguyên nhân tạo điều kiện hình thành các cục máu đông, cản trở quá trình lưu thông máu lên não bộ hay gây sức ép lên thành động mạch và dẫn đến tình trạng xuất huyết não.
• Hút thuốc: Khói thuốc gây tổn thương đến thành mạch máu, làm gia tăng xơ cứng động mạch và là một nguyên nhân gây tăng huyết áp.
• Cholesterol cao, thừa cân: Gây ra nhiều bệnh lý như máu nhiễm mỡ, cao huyết áp, bệnh lý tim mạch và tăng nguy cơ.
• Bệnh tim mạch: Suy tim, rung tâm nhĩ, nhiễm trùng tim và rối loạn nhịp tim có nguy cơ cao.
• Đái tháo đường.
• Thiếu máu não thoáng qua.
• Đột quỵ tái phát: Tiền căn cá nhân bị bệnh đột quỵ có thể tái phát trong vài tháng đầu. Nguy cơ của loại đột quỵ này kéo dài khoảng 5 năm và sẽ giảm dần theo thời gian.

Các yếu tố không thể kiểm soát

• Tuổi tác: Độ tuổi nào cũng có nguy cơ, tuy nhiên người già có nguy cơ đột quỵ cao hơn, đặc biệt là sau 55 tuổi.
• Giới tính: Nam giới sẽ có nguy cơ cao hơn nữ giới.
• Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ mắc cao gấp 2 lần khi so với người da trắng.
• Tiền sử gia đình: Người có người thân trong gia đình từng bị đột quỵ hoặc mắc các bệnh lý nhồi máu cơ tim, thiếu máu não thoáng qua sẽ có nguy cơ cao hơn so với người bình thường.

Các dấu hiệu báo trước cơn đột quỵ?

Mặt sẽ có biểu hiện không cân xứng, miệng méo, nhân trung lệch.

Thị lực giảm, mắt mờ và không nhìn thấy rõ. Biểu hiện này thường biểu hiện không được rõ rệt nên rất khó để nhận biết.

Tê mỏi chân tay, cử động khó khăn, khó cử động, tê liệt một bên cơ thể.

Rối loạn trí nhớ, không nhận thức được, khó khăn trong việc suy nghĩ từ để nói, không thể diễn đạt được, có cảm giác mơ hồ.

Khó phát âm, nói ngọng không bình thường, môi lưỡi tê cứng.

Đau đầu dữ dội và cơn đau đến rất nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn.

Ngoài ra, bạn có thể nhận biết sớm nguy cơ đột quỵ thông qua quy tắc F.A.S.T:

• Face (Khuôn mặt): Gương mặt sẽ có dấu hiệu mất cân đối khi cười, nhe răng hay nói chuyện. Nếp mũi, một bên mặt bị xệ xuống dưới.
• Arm (Tay): Tay yếu và có dấu hiệu bị liệt, không giơ đều được hai tay hoặc một bên tay không thể giơ lên.
• Speech (Lời nói): Nói lắp, nói không rõ, lời nói khó hiểu hoặc không nói được.
• Time (Thời gian): Nếu xuất hiệu 3 dấu hiệu kể trên, cho thấy bệnh nhân có nguy cơ cao, cần khẩn trương gọi xe cấp cứu và đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế sớm nhất.

Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ 

Mặc dù đột quỵ là tình trạng cấp, có thể xảy ra đột ngột bất cứ khi nào. Thế nhưng, bạn vẫn có thể phát hiện những dấu hiệu cảnh báo trước đột quỵ để có thể phòng ngừa kịp thời. Các dấu hiệu này có thể xảy ra trước khi bạn đi ngủ và lặp đi lặp lại nhiều lần như:

• Cơ thể mệt mỏi, đột nhiên cảm thấy không có sức lực và tê cứng một bên mặt hoặc cả mặt.
• Cử động khó khăn hoặc liệt 1 bên cơ thể và không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng một lúc.
• Khó phát âm, nói không rõ ràng, bị ngọng bất thường; bạn hãy nói một câu đơn giản với người đối diện và yêu cầu họ lặp lại và nếu họ không thể nói chứng tỏ người bệnh đang có dấu hiệu đột quỵ.
• Chóng mặt, hoa mắt đột ngột.
• Đau đầu dữ dội, cơn đau xuất hiện rất nhanh và có thể kèm theo buồn nôn.
• Thị lực giảm bất thường và mắt mờ không nhìn rõ.
• Những dấu hiệu này thường diễn ra rất nhanh, trong một thời gian ngắn. Bạn cần phải lắng nghe cơ thể của mình, nếu các dấu hiệu này xảy ra thì cần chủ động đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được kiểm tra và không bỏ lỡ thời gian “vàng”.

Biến chứng nguy hiểm của đột quỵ

• Phù nề não;
• Đau tim: Xơ vữa động mạch, thu hẹp, động mạch bị xơ cứng, làm tăng nguy cơ đau tim;
• Động kinh: Người bệnh xuất hiện các cơn co giật vì hoạt động của não không ổn định sau đột quỵ;
• Chứng nghẽn mạch máu (DVT): Mất khả năng vận động lâu ngày sẽ dẫn đến tình trạng hình thành các cục máu đông trong tĩnh mạch chân gây ra nghẽn mạch máu;
• Suy giảm chức năng nhận thức;
• Đột ngột mất chức năng ngôn ngữ;
• Nhiễm trùng bàng quang hay đường tiết niệu;
• Tay chân bị co cứng, vận động khó khăn;
• Viêm phổi;
• Viêm loét do mất khả năng vận động và có thể phải nằm liệt giường trong thời gian dài.

Cách phòng ngừa đột quỵ

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Nguyên nhân gây ra bệnh đến từ các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, mỡ máu… Chế độ dinh dưỡng là một trong các yếu tố quan trọng quyết định hình thành các bệnh lý này. Chế độ ăn uống với chế độ dinh dưỡng phù hợp là một cách phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

• Ăn nhiều các loại rau củ quả, các loại đậu, ngũ cốc giàu vitamin và khoáng chất
• Ăn nhiều thịt trắng, hải sản và trứng để bổ sung protein cho cơ thể, hạn chế ăn các loại thịt đỏ (thịt bò, …)
• Hạn chế các loại thực phẩm giàu chất béo, đồ chiên xào, đồ chế biến sẵn và thức ăn nhanh
• Hạn chế các loại đồ ngọt hay thực phẩm chứa nhiều đường
• Uống nhiều nước lọc và nước trái cây, …

Tập thể dục hàng ngày

Tập thể dục giúp tăng cường tuần hoàn máu cho cơ thể và nâng cao sức khỏe, từ đó giúp tim khỏe mạnh hơn. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày và ít nhất 4 lần mỗi tuần sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hạn chế dẫn đến đột quỵ.

Giữ ấm cơ thể

Nhiễm lạnh có thể gây tăng huyết áp, khiến tăng áp lực khiến mạch máu bị vỡ. Cần giữ ấm cơ thể, cũng như giữ gìn sức khỏe, đặc biệt là với người lớn tuổi trong thời điểm giao mùa.

Không hút thuốc lá

Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng bị đột quỵ. Thuốc lá còn gây ra các bệnh về phổi có hại cho sức khỏe của bản thân và những người xung quanh. Nếu bỏ thuốc lá trong vòng từ 2 – 5 năm thì nguy cơ bị đột quỵ sẽ ngang bằng với người chưa bao giờ hút thuốc.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện các yếu tố gây đột quỵ và từ đó sẽ chủ động can thiệp để giúp phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

Những người mắc các bệnh lý đái tháo đường, tim mạch và mỡ máu càng cần đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát tình trạng bệnh, tránh để các chỉ số vượt quá mức nguy hiểm gây ra.

Điều trị bệnh đột quỵ

Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ:

Thời gian vàng được hiểu là khoảng thời gian tốt nhất để cấp cứu điều trị bệnh nhân đột quỵ, thời gian này sẽ có tỷ lệ phục hồi cao và biến chứng thấp nhất.

• Từ 4-5 giờ đối với trường hợp nhồi máu não dùng thuốc tan máu đông.
• Trong vòng 6 giờ trong trường hợp nhồi máu não can thiệp lấy huyết khối.
• Tùy theo tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định các can thiệp y học cần thiết để cứu sống được bệnh nhân và hạn chế tàn tật sau hồi phục.

Bệnh nhân cần được thăm khám kịp thời, chẩn đoán và điều trị nhanh nhất có thể, tránh lỡ thời gian vàng: chậm trễ sẽ khiến tổn thương não nặng, hiệu quả can thiệp kém dẫn đến tai biến sau can thiệp.

Sơ cứu tại nhà cho người có dấu hiệu đột quỵ:

• Không để người bệnh té ngã và gọi xe cấp cứu ngay lập tức.
• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn để bảo vệ đường thở, cũng như an toàn cho người bệnh.
• Theo dõi chặt chẽ các biểu hiện, phản ứng của bệnh nhân như suy giảm ý thức, nôn mửa…
• Tuyệt đối không tự ý bấm huyệt, đánh gió, châm cứu, tác động từ bên ngoài.
• Không cho bệnh nhân ăn uống bất cứ thứ gì vì có thể gây hít sặc chất nôn vào đường hô hấp, dẫn đến tắc đường thở, rất nguy hiểm.
• Không tự ý dùng thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác mà chưa được chỉ định.

** Lưu ý: Thông tin cung cấp trong bài viết của Nhà thuốc AZ chúng tôi chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.

Bài viết trên Nhà thuốc AZ xin cung cấp toàn bộ các thông tin liên quan đến Bệnh đột quỵ.  Mọi thông tin thắc mắc vui lòng liên hệ đến SDT 0929.620.660 để được tư vấn và hỗ trợ hoặc truy cập NhathuocAZ.com.vn để biết thêm chi tiết.