Bệnh sán lá phổi là gì
Bệnh sán lá phổi là gì Hãy cùng nhathuocaz giải đáp thắc mắc của các bạn trong bài viết dưới đây của chúng tôi nhé
Sán lá phổi là gì?
Sán lá phổi (Paragonimus spp.) là một loài giun dẹp, ký sinh sống trong phổi người, đặc biệt là trong tiểu phế quản. Bệnh được truyền từ người chủ khi ăn tôm hoặc cua nhiễm ấu trùng sán lá phổi mà chưa được nấu chín. Sán có khả năng di chuyển lên hệ thần kinh trung ương, gây ra viêm màng não (1).
Có khoảng 40 loài sán lá phổi khác nhau, nhưng chỉ có hơn 10 loài gây bệnh ở con người. Paragonimus westermani là loài chủ yếu gây bệnh ở Việt Nam, trong khi Paragonimus heterotremus là loài chủ yếu tại các nước khác.
Đặc điểm hình thể:
– Sán trưởng thành: Dài khoảng 7-13 mm, rộng 4-6 mm, có kích thước tương đương với hạt đậu phộng hoặc hạt cà phê.
– Trứng sán lá phổi: Dài 80-120 µm, rộng 4-8 µm, màu nâu sẫm, hình bầu dục, có nắp và vỏ dày, chứa phôi bên trong.
– Ấu trùng: Ấu trùng sán lá phổi trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau trước khi trở thành sán trưởng thành.
Đặc điểm sinh học:
– Vật chủ chứa: Người là vật chủ chính, cũng có thể là chó, heo, mèo…
– Khi gây nhiễm bệnh cho người: Triệu chứng ban đầu bao gồm tiêu chảy và đau bụng, sau đó là sốt, đau ngực, mệt mỏi, ho khan, và có thể xuất hiện đờm màu gỉ sắt hoặc nhuốm máu khi ho nặng.
– Sinh lý bệnh: Sán lá phổi làm tổ ở phổi, gây hoại tử khu trú nhu mô phổi và tạo nang xơ. Ngoài ra, sán còn gây viêm, áp-xe, và u hạt ở các cơ quan nội tạng khác.
Vòng đời sinh học:
– Người bệnh thải trứng sán lá phổi qua đờm hoặc phân.
– Trứng được kích hoạt trong môi trường nước, nở thành ấu trùng lông.
– Ấu trùng chui vào ốc và phát triển thành ấu trùng đuôi.
– Ấu trùng rụng đuôi, bơi tự do trong nước, và xâm nhập vào tôm, cua nước ngọt. Sau đó, chúng nằm sâu trong thịt tạo nang.
– Con người hoặc động vật ăn tôm, cua nhiễm ấu trùng mà chưa nấu chín, ấu trùng chui vào dạ dày và ruột, rồi vào phế quản để làm tổ.
– Khoảng 5-6 tuần ký sinh trong cơ thể người, ấu trùng phát triển thành sán lá phổi trưởng thành và đẻ trứng để thải ra môi trường. Sán có thể tồn tại trong phổi người tới 20 năm và cũng có khả năng lây nhiễm cho các loài động vật khác như chó, heo, mèo.
Triệu chứng bệnh sán lá phổi
Trong giai đoạn ban đầu của bệnh sán lá phổi, người mắc không thể phát hiện bất kỳ triệu chứng nào. Sau khoảng 4 tuần, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện, và chúng sẽ thay đổi tùy thuộc vào vị trí ký sinh của sán, bao gồm sốt, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy, ngứa, và phát ban (2).
Trong giai đoạn khi sán di chuyển từ bụng lên ngực, người mắc bệnh có thể trải qua các triệu chứng như ho, đau ngực, và khó thở. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sán lá phổi có thể gây ra các biến chứng mạn tính, kéo dài trong nhiều năm. Trong trường hợp này, người mắc bệnh có thể có triệu chứng như ho có máu, đờm kết hợp với máu.
Ngoài ra, người bị nhiễm sán lá phổi còn có thể phải đối mặt với các vấn đề khác như tiêu chảy có máu, sưng và khối u trên da bụng và chân. Có khoảng 25% người mắc bệnh sán lá phổi khi nhập viện phát hiện có di chứng lên não, biểu hiện bao gồm sốt, co giật, tình trạng nhìn đôi, nôn mửa, và đau đầu.
Nguyên nhân gây bệnh sán lá phổi
Nếu con người hoặc các súc vật như heo, chó, mèo ăn phải tôm, cua nhiễm ấu trùng sán lá phổi mà không đảm bảo việc nấu chín hoặc chế biến như nướng, gỏi, thì ấu trùng sán lá phổi sẽ xâm nhập vào cơ thể. Sau khi đi qua dạ dày và ruột, ấu trùng thoát khỏi nang tại tá tràng và tiếp tục xâm nhập qua thành ống tiêu hóa vào ổ bụng.
Không chỉ dừng lại ở đó, ấu trùng tiếp tục hành trình xuyên qua cơ hoành và màng phổi để đặt tổ “nhà” tại nhu mô phổi. Ngoài nhu mô phổi, ấu trùng sán cũng có khả năng “định cư” tại nhiều vùng khác nhau trong cơ thể như tim, gan, thận, dưới da, ruột, não, và phúc mạc.
Sán lá phổi lây truyền như thế nào?
Sán lá phổi đẻ trứng, và trứng này có thể được thải ra ngoài thông qua đờm hoặc khi con người nuốt phải đờm, trứng sán sẽ đi xuống đường tiêu hóa và được đào thải ra khỏi cơ thể thông qua phân. Trứng sau đó rơi vào môi trường nước và sau khoảng 16 – 60 ngày, trứng nở thành ấu trùng lông, còn được biết đến với tên gọi miracidium. Ấu trùng lông sau đó xâm nhập vào ốc để phát triển thành ấu trùng đuôi, còn gọi là cercaria.
Sau 9 – 13 tuần sinh sống trong cơ thể ốc, ấu trùng đuôi rời khỏi ốc và bơi tự do trong nước ngọt để tìm kiếm tôm, cua, và các loại động vật khác để ký sinh. Khi con người ăn tôm, cua chưa được nấu chín kỹ, ấu trùng sán lá phổi có thể xâm nhập vào cơ thể. Ấu trùng sau đó chui vào dạ dày và ruột, nơi chúng phát triển và tạo tổ ở phổi.
Cách điều trị và biện pháp phòng ngừa bệnh
1. Điều trị bằng thuốc:
– Praziquantel
– Liều lượng: 75 mg/kg/ngày, chia thành 3 lần mỗi ngày, uống trong 2 ngày.
– Tác dụng phụ: Chóng mặt, nhức đầu, ngủ gà, buồn nôn, khó chịu hạ vị, mẩn ngứa, có thể sốt.
– Chống chỉ định:
– Uống lúc no, chia 3 lần/ngày, cách nhau tối thiểu 4-6 giờ.
– Nghỉ ngơi ít nhất 24 giờ sau khi uống.
– Không uống rượu bia hoặc các chất kích thích.
– Mang thai 3 tháng đầu hoặc sản phụ không cho con bú sữa mẹ trong vòng 72 giờ dùng thuốc.
– Người suy gan, suy thận, nhiễm trùng cấp tính, rối loạn tâm thần.
– Dị ứng với thuốc.
– Triclabendazole
– Liều lượng: 10 mg/kg, chia thành 2 lần, mỗi lần cách nhau 6-8 giờ.
2. Điều trị di chứng:
– Phẫu thuật tùy thuộc vào vị trí và tính chất của biến chứng, như tràn dịch màng phổi, u nang, áp xe, u hạt.
3. Biện pháp phòng bệnh:
– Tự giác phòng bệnh để ngăn chặn mầm bệnh lây lan ra môi trường.
– Khạc nhổ cần được thu gom và xử lý trong nhà vệ sinh sạch sẽ.
– Nấu thức ăn chín, uống nước đun sôi.
– Tránh ăn gỏi và món tái từ thủy sản tươi sống như tôm, cua.
Lưu ý: Bệnh nhân nên tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ, cũng như thực hiện các biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
Nguồn: Tham khảo Internet
Thông tin cần tư vấn liên hệ 0929 620 660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được hỗ trợ
DS Phan Văn Tuấn
Tốt nghiệp trường cao đẳng dược Hà Nội năm 2019 Tốt nghiệp loại: Khá Trải qua quá trình học tập, đào tạo tại môi trường chuyên ngiệp về dược và quá trình làm việc tại nhà thuốc dược sĩ Phan Văn Tuấn đã được bổ xung nhiều kiến thức chuyên môn và kinh nghiệp thực tế trong điều trị các bệnh chuyên khoa.
Xem bài đăng
