Bệnh sán dây nguyên nhân lây bệnh là gì
Bệnh sán dây nguyên nhân lây bệnh là gì Hãy cùng nhathuocaz giải đáp thắc mắc của các bạn trong bài viết dưới đây của chúng tôi nhé
Bệnh sán dây là gì?
Bệnh sán dây (hay còn gọi là sán dải) là một tình trạng nhiễm ký sinh trùng ở ruột người. Nguyên nhân của bệnh này xuất phát từ việc trứng sán dây (bao gồm sán dây lợn, sán dây bò, sán dây cá…) xâm nhập vào cơ thể từ động vật thông qua đường miệng, đặc biệt là do thói quen ăn thịt sống, thịt tái hoặc chưa nấu chín. Thường thì cơ thể nhiễm sán dây sẽ xuất hiện các triệu chứng nhẹ và không đặc hiệu như mệt mỏi, đau bụng, và tiêu chảy. Các triệu chứng có thể biến đổi tùy thuộc vào loại sán dây cụ thể.
Phân loại:
1. Sán dây lợn:
– Sán trưởng thành: Chiều dài từ 2-4m, gồm khoảng 800-1.000 đốt với đầu, cổ và đốt sán.
– Trứng: Hình cầu, vỏ dày, đường kính khoảng 35mcm, chứa phôi 6 móc.
– Nang ấu trùng (Cysticercus cellulosae): Màu trắng đục, kích thước 10x8mm, có đầu ấu trùng sán với 4 đĩa hút và 2 hàng móc.
2. Sán dây bò:
– Sán trưởng thành: Chiều dài 4-10m, đầu hình trái lê, đường kính 1-2mm, có 4 đĩa hút, không chủy và móc. Đốt già dài gấp 2,5-3 lần chiều ngang.
– Trứng: Kích thước 30-40cm, giống trứng sán dây heo.
– Nang ấu trùng (Cysticercus bovis): Nhỏ hơn nang ấu trùng sán dây heo, kích thước 6-8mm x 3-5mm, có màu đỏ vì chứa chất myoglobin.
3. Sán dây cá:
– Sán trưởng thành: Là loài sán lớn nhất ký sinh ở người, dài từ 10-12m, thậm chí có khi lên đến 20m, với 3.000-4.000 đốt. Đầu hình thuẫn, kích thước 2,3mm x 0,7mm, không đĩa hút mà có 2 rãnh hút.
– Trứng: Màu nâu, vỏ mỏng, kích thước nhỏ hơn trứng sán lá, 70 x 45mcm khi mới sinh.
Những thông tin trên mô tả về cấu trúc, kích thước và đặc điểm của các loại sán dây khác nhau.
Sán dây lây nhiễm cho người qua đường nào?
Ký sinh trùng học cũng phân loại sán dây thành hai lớp:
1. Sán dây ký sinh người ở giai đoạn trưởng thành (ký sinh ở ruột):
– Sán dây lợn
– Sán dây trung bình
– Sán dây nhỏ
Người là ký chủ vĩnh viễn trong giai đoạn này.
2. Sán dây ký sinh người ở giai đoạn ấu trùng:
– Người là ký chủ trung gian do sán “ký sinh nhầm,” thay vì ký sinh ở động vật (ấu trùng di chuyển Larva Migrans).
Khi chúng ta tiêu thụ thịt heo hoặc thịt bò chưa nấu chín, có chứa nang sán (ấu trùng sán), nang sán khi nhập vào cơ thể người sẽ phát triển thành sán dây lợn hoặc sán dây bò trưởng thành, ký sinh ở ruột non của người.
Trong trường hợp ăn phải trứng sán dây lợn (thường xuất hiện trong rau, trái cây tươi, nước uống chưa được rửa sạch), trứng sẽ phát triển thành ấu trùng sán dây lợn trong cơ thể, gây ra bệnh ấu trùng sán dây lợn (hay còn gọi là bệnh người gạo). Tình huống này hiếm khi xảy ra ở ấu trùng sán dây bò.
Nguyên nhân gây nhiễm sán dây
Bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm bệnh sau khi tiếp xúc với trứng hoặc ấu trùng của sán dây. Các nguyên nhân phổ biến gồm:
1. Ăn phải trứng sán:
– Trứng sán xâm nhập vào cơ thể người thông qua thức ăn, nước, đất bị ô nhiễm.
– Nếu vật chủ (heo, bò…) mang sán dây, các đốt hoặc trứng của sán có thể xuất hiện trong phân và rơi xuống đất, mỗi đốt có thể chứa hàng nghìn trứng.
– Nguy cơ nhiễm sán dây có thể xảy ra khi:
– Uống nước bị ô nhiễm.
– Tiếp xúc với động vật và đất bị ô nhiễm.
– Tiêu thụ thực phẩm ô nhiễm, đặc biệt là rau củ quả từ phân tươi, chưa qua xử lý.
2. Ăn thịt hoặc cá nhiễm bệnh:
– Nếu thịt hoặc cá chưa được nấu chín và có nang ấu trùng, nang này có thể phát triển thành sán dây trưởng thành trong ruột.
3. Lây truyền từ người sang người:
– Sán dây lùn có thể lây truyền trực tiếp giữa người và người. Đây là loại sán dây duy nhất có thể hoàn thành vòng đời trong một vật chủ duy nhất. Nhiễm sán dây lùn là bệnh nhiễm sán dây phổ biến nhất trên toàn cầu.
4. Lây truyền từ côn trùng sang người:
– Bọ chét và một số loại bọ khác có thể nhiễm trứng sán khi ăn phân chuột hoặc chuột nhiễm bệnh, và sau đó chúng có thể lây truyền sang người làm vật chủ trung gian.
5. Tái nhiễm sán:
– Trong quá trình điều trị, người có thể tái nhiễm nếu không tuân thủ các biện pháp vệ sinh.
6. Không chú ý đến các yếu tố nguy cơ nhiễm sán dây:
– Làm việc hoặc tiếp xúc với động vật, đặc biệt là ở những nơi không xử lý phân hiệu quả.
– Vệ sinh kém: Rửa tay không đúng cách có thể tăng nguy cơ lây nhiễm.
– Đi du lịch hoặc sinh sống ở những nơi vệ sinh kém.
– Tiêu thụ thịt và cá sống hoặc chưa chín. Nguy cơ ô nhiễm cao hơn từ cá nước ngọt.
Triệu chứng bệnh
Bệnh sán dây trưởng thành thường thể hiện những biểu hiện nhẹ và không có triệu chứng đặc hiệu. Thông thường, việc phát hiện bệnh được thực hiện thông qua xét nghiệm phân để nhận biết sự xuất hiện của đốt sán. Một số trường hợp có thể bao gồm các dấu hiệu như buồn nôn, nhức đầu, tiêu chảy đột ngột và sụt cân. Đau bụng lan xuống ruột thừa cũng có thể xuất hiện khi sán di chuyển từ ruột non qua ruột già, có thể tạo áp lực và cọ xát vào van hồi kết.
Ở những người suy nhược thần kinh, đặc biệt là trẻ em, có thể xuất hiện các triệu chứng như co giật, thay đổi tâm trạng và rối loạn nhịp tim. Đôi khi, bệnh nhân có thể phát hiện hội chứng thiếu máu, thường xuất phát từ việc thiếu hụt vitamin B12.
Bệnh ấu trùng của sán dây khi di chuyển trong cơ thể có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt khi chúng phát triển ở các vùng khác nhau như ngoài da, gan, phổi, mắt, cơ, và mô dưới da. Trong một số trường hợp nặng, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
Ở con người, các ấu trùng như Taenia solium có thể gây tổn thương ở nhiều cơ quan phủ tạng. Ngoài ra, ấu trùng như Echinococcus granulosus và E. multilocularis có thể gây bệnh hydatid phế nang. Các ấu trùng của Spirometra spp và Spirometra erinacei cũng có thể lây nhiễm cho con người.
Điều trị và phòng ngừa bệnh sán dây
Điều trị bệnh nhiễm sán dây đòi hỏi sự can thiệp y tế và tuân thủ chặt chẽ các phác đồ điều trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào như đã mô tả, việc tìm kiếm sự giúp đỡ y tế là quan trọng.
1. Thuốc uống:
– Sử dụng thuốc nhuận tràng để đào thải sán dây qua đường đại tiện. Đối với sán dây lợn, có thể cần sử dụng thuốc đặc trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
– Phân của bệnh nhân sau khi sử dụng thuốc sẽ được kiểm tra nhiều lần trong khoảng 1 – 3 tháng để đảm bảo hiệu quả, với mức hiệu quả lên đến 95%.
2. Thuốc chống viêm:
– Nếu nhiễm trùng ảnh hưởng đến các mô ngoại trù của ruột, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng viêm steroid để giảm sưng do sự phát triển của u nang.
3. Phẫu thuật u nang:
– Trong trường hợp u nang đe dọa đến tính mạng và phát triển trong các cơ quan quan trọng như phổi hoặc gan, có thể cần thực hiện phẫu thuật.
– Bác sĩ có thể tiêm thuốc vào u nang (như formalin) để tiêu diệt ấu trùng trước khi loại bỏ u nang.
Phòng ngừa bệnh sán dây:
Để ngăn chặn sự lây nhiễm sán dây, việc duy trì các biện pháp phòng ngừa là quan trọng:
– Diệt nguồn gây bệnh: Điều trị người mắc bệnh, duy trì vệ sinh cá nhân và ngoại cảnh.
– Chăn nuôi: Xử lý phân động vật và phân người đúng cách, giữ cho động vật không tiếp xúc với trứng sán dây, và duy trì vệ sinh trong chăn nuôi.
– Thực hiện vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
– Đề phòng thực phẩm: Rửa và nấu chín trái cây và rau quả bằng nước sạch.
– Nấu chín thịt ở nhiệt độ ít nhất là 66 độ C để tiêu diệt ấu trùng hoặc trứng.
– Đóng đá cá và thịt ít nhất 7 ngày trước khi chế biến.
– Tránh ăn thịt lợn, thịt bò, cá sống hoặc thực phẩm chưa nấu chín.
– Đảm bảo chó được điều trị sán dây và thực hiện vệ sinh cá nhân đầy đủ. Thức ăn cho chó từ thịt và cá cũng cần được nấu chín.
– Duy trì vệ sinh nhà bếp: Làm sạch và khử trùng các bề mặt trong gian bếp thường xuyên.
Những biện pháp trên giúp giảm nguy cơ lây nhiễm sán dây và duy trì sức khỏe cộng đồng.
Nguồn: Tham khảo Internet
Thông tin cần tư vấn liên hệ 0929 620 660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được hỗ trợ
DS Phan Văn Tuấn
Tốt nghiệp trường cao đẳng dược Hà Nội năm 2019 Tốt nghiệp loại: Khá Trải qua quá trình học tập, đào tạo tại môi trường chuyên ngiệp về dược và quá trình làm việc tại nhà thuốc dược sĩ Phan Văn Tuấn đã được bổ xung nhiều kiến thức chuyên môn và kinh nghiệp thực tế trong điều trị các bệnh chuyên khoa.
Xem bài đăng
