Nội soi ống mật tụy ngược dòng nhằm quan sát đường mật, ống tụy và túi mật để chẩn đoán chính xác bệnh và có thể điều trị kết hợp các bệnh lý đường mật. Nhờ có phương pháp nội soi can thiệp ra đời mà người bệnh hạn chế được nguy cơ phẫu thuật khi không cần thiết.
1. Thế nào là nội soi mật tụy ngược dòng can thiệp nong đường mật bằng bóng?
Nội soi mật tụy ngược dòng là kỹ thuật chuyên biệt dùng để quan sát ống dẫn mật, ống tụy và túi mật. Qua việc quan sát qua ống nội soi, có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, đồng thời có thể can thiệp điều trị một số bệnh lý thuộc đường mật và tụy như viêm tắc đường mật do sỏi mật, giun chui ống mật, hẹp đường mật gây tắc mật, u đường mật,…
Nội soi mật tụy ngược dòng can thiệp nong đường mật bằng bóng là kỹ thuật tiến hành nội soi mật tụy ngược dòng nong cơ thắt Oddi với mục đích để lấy sỏi ống mật chủ hoặc nong chỗ hẹp của đường mật bằng bóng.
Khi chưa có sự xuất hiện của nội soi mật tụy ngược dòng thì việc điều trị bệnh lý sỏi đường mật hay hẹp đường mật đa số phải bằng can thiệp ngoại khoa, nguy cơ biến chứng và xâm lấn nhiều. Phương pháp nội soi mật tụy ngược dòng ra đời, dần dần thay thế phẫu thuật với những ưu điểm như kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, ít ảnh hưởng tới sức khỏe và đảm thẩm mỹ, thời gian nằm viện ngắn, thời gian phục hồi sức khỏe nhanh, ít biến chứng, do đó mà chi phí thấp. Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật khó và có thể gây ra một số biến chứng nặng nên cần bác sĩ có kinh nghiệm thực hiện.
2. Chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định:
Sỏi ống mật chủ.
Hẹp lành tính đường mật.
Hẹp ác tính đường mật, tiến hành nong trước khi đặt stent.
Chống chỉ định:
Người bệnh mới bị nhồi máu cơ tim, có bệnh lý tim phổi nặng.
Có tiền sử dị ứng với thuốc cản quang.
Rối loạn đông máu nặng chưa được kiểm soát. Giảm tiểu cầu, đang dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu cần dừng thuốc trước can thiệp tránh nguy cơ chảy máu.
Nội soi mật tụy ngược dòng can thiệp nong đường mật bằng bóng chỉ định cho người bệnh sỏi ống mật chủ
3. Quy trình thực hiện
3.1 Chuẩn bị
Người thực hiện: 1 bác sĩ chuyên làm nội soi mật tụy ngược dòng, bác sĩ và kíp gây mê hồi sức, điều dưỡng phụ.
Phương tiện:
Phòng nội soi cho phép chiếu tia X-quang, có hệ thống oxy, máy tăng sáng X-quang.Hệ thống máy nội soi tá tràng, canun.Máy theo dõi lifescope và dụng cụ cấp cứu: Mask, bóng bóp, dụng cụ đặt nội khí quản khi cần.Áo chì.Thuốc: thuốc dùng trong gây mê, thuốc cản quang. Trang thiết bị vật tư tiêu hao.
Bệnh nhân:
Cần phải nhịn ăn uống ít nhất 8 giờ trước khi nội soi.Nếu đang dùng thuốc tim mạch hoặc các loại thuốc chống co giật thì dùng như bình thường. Nếu bị đái tháo đường thì không uống thuốc buổi sáng cho đến sau khi thực hiện thủ thuật.Thông báo với bác sĩ các loại thuốc đang được sử dụng và tiền sử dị ứng của bản thân.Kiểm tra xét nghiệm đầy đủ để loại trừ nguyên nhân biến chứng. Bệnh nhân và gia đình được giải thích về lợi ích và tai biến có thể xảy ra để đồng ý thực hiện thủ thuật, phối hợp khi thực hiện. Thiết lập đường truyền tĩnh mạch cho người bệnh.
3.2. Các bước tiến hành
Đánh giá chức năng sinh tồn như mạch, nhiệt độ, huyết áp của người bệnh để đảm bảo an toàn trước khi làm thủ thuật, bệnh nhân đã tuân thủ nhịn ăn trước đó.Tiến hành gây mê, chọn phương pháp gây mê phù hợp.Sau khi người bệnh được gây mê, sẽ tiến hành thủ thuật gồm các bước sau:
Bước 1: Đưa máy xuống tá tràng
Đưa máy nội soi qua thực quản rồi tới dạ dày, tiến hành đưa đầu dây nội soi qua thân vị và hang vị để đến lỗ môn vị rồi vào hành tá tràng.Tiếp đến, máy qua gối trên tá tràng vào đoạn II tá tràng: quay đầu máy soi lên trên ở vị trí trung gian và đẩy đầu máy vào đoạn II tá tràng. Quay máy 90 độ sang bên phải với đầu máy quay sang phải và lên trên sẽ nhìn thấy phần giữa của đoạn II tá tràng và papilla. Thường để ống nội soi ở vị trí ngắn nhất cho phép quan sát trực diện với papilla để phục vụ việc luồn catheter vào papilla được thuận lợi.
Bước 2: Tìm nhú tá lớn (Papilla)
Cho người bệnh nằm hơi sấp sẽ nhìn thấy papilla nằm ở đoạn DII tá tràng có hình dáng và kích thước khác nhau. Đặc điểm papilla có màu hồng sẫm hơn màu hồng của niêm mạc tá tràng, phía trên có nếp niêm mạc to trùm lên gọi là mũ papilla, phía dưới có những nếp niêm mạc chạy dọc hội tụ vào papilla, ở đỉnh Papilla có lỗ tiết mật, có kích thước to nhỏ khác nhau, qua lỗ này có thể thấy dịch mật chảy vào tá tràng.
Bước 3: Luồn Catheter vào nhú tá lớn để bơm thuốc cản quang
Để đầu catheter đối diện với vị trí nhú tá lớn, đẩy từ từ vào và hướng lên vị trí 11 giờ theo hướng của đường mật chính. Đưa sâu catheter vào khoảng 3 đến 5 cm để chụp đường mật. Tốt nhất là đầu catheter nằm sâu vào đường mật ở ngã 3 đường mật. Khi bơm thuốc, thuốc sẽ tỏa đều vào đường mật. Đây là thủ thuật khó nên việc thành công tùy theo kinh nghiệm của người làm thủ thuật, hình dạng và tổn thương ở papilla.
Bước 4: Bơm thuốc chụp đường mật
Đưa thuốc cản quang được pha loãng vào đường mật, số lượng tùy theo mức độ giãn của đường mật.
Khi chụp đường tụy không nên bơm quá nhiều thuốc cản quang vì sẽ làm tăng áp lực đường tụy, gây biến chứng viêm tuỵ.
Bước 5: Đưa bóng và nong cơ vòng Oddi
Đưa dây dẫn vào qua catheter sau khi chụp đường mật sau đó rút catheter ra, đưa bóng nong vào qua cơ Oddi. Dùng thuốc cản quang cho vào bơm áp lực để bơm vào bóng, khi màn hình tăng sáng bóng nong được bơm căng đều là cơ vòng Oddi đã được nong hoàn toàn.
Bước 6: Đưa bóng vào nong hẹp đường mật
Tương tự như nong cơ vòng Oddi, chỉ khác là dùng bóng với kích cỡ khác nhau tùy theo mức độ hẹp của đường mật, đưa bóng theo dây dẫn vào đúng vị trí hẹp và tiến hành bơm thuốc cản quang và nong bóng.
Nội soi mật tụy ngược dòng can thiệp nong đường mật bằng bóng là kỹ thuật khó
3.3 Theo dõi trong và sau khi thực hiện thủ thuật
Theo dõi những biến chứng của thuốc gây mê như: suy hô hấp, tụt huyết áp, hạ nhiệt độ.Theo dõi phát hiện sớm viêm tụy cấp: các dấu hiệu như đau bụng nhiều, xét nghiệm amylase và lipase sau thủ thuật tăng.Theo dõi thủng tá tràng: đau bụng, phản ứng thành bụng dương tính, chụp cắt lớp nếu thấy nghi ngờ thủng ra khoang sau phúc mạc.
3.4 Tai biến và xử lý tai biến
Viêm tụy cấp khá cao với tỉ lệ khoảng 5%: nhịn ăn nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch, dùng kháng sinh nếu có biểu hiện nhiễm trùng hoặc trước đó người bệnh có nhiễm trùng đường mật.Thủng tá tràng do nong cơ Oddi rất hiếm khi gặp: điều trị bằng phẫu thuật.Chảy máu do nong cơ Oddi: tiến hành nội soi cầm máu, dùng thuốc.Biến chứng liên quan tới gây mê: tụt huyết áp, suy hô hấp,… thì điều trị thuốc, thở oxy.
Nội soi mật tụy ngược dòng can thiệp nong đường mật bằng bóng là kỹ thuật khó, đòi hỏi người thực hiện có kỹ thuật tốt, kinh nghiệm phong phú để tránh biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân nên đến địa chỉ uy tín để thực hiện thủ thuật này, nhằm đảm bảo an toàn nhất có thể.
Để biết thêm các thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929 620 660 hoặc truy cập vào website: https://nhathuocaz.com.vn
