Nguyên nhân bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là gì, dấu hiệu ra sao

Nguyên nhân bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là gì, dấu hiệu ra sao. Hãy cùng nhathuocaz giải đáp thắc mắc của các bạn trong bài viết này nhé!

Vàng da thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và có hai dạng chính: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Với trẻ sơ sinh đủ tháng, khoảng 60% trẻ có triệu chứng vàng da. Tỉ lệ này cao hơn ở trẻ sơ sinh non tháng, lên đến 80%. Vàng da sinh lý chiếm khoảng 75% số trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh. Triệu chứng trong trường hợp này thường nhẹ nhàng và không gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của trẻ, do đó không cần can thiệp điều trị.

Tuy nhiên, trong trường hợp vàng da bệnh lý, tình trạng có thể tiến triển nhanh chóng và để lại hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ, đặc biệt khi không được chẩn đoán và điều trị đúng lúc. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sơ sinh non tháng.

Vàng da ở trẻ sơ sinh bao gồm những loại nào

Vàng da sinh lý

Hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh xuất phát từ việc có một lượng lớn hồng cầu trong máu do hồng cầu chứa HbF, dẫn đến tuổi thọ ngắn của chúng. Khi hồng cầu vỡ ra, các yếu tố bên trong hồng cầu được giải phóng, gây tăng bilirubin tự do. Gan của trẻ chưa hoạt động hiệu quả và khả năng tiết mật của gan cũng chưa hoàn thiện.

Ở trẻ đủ tháng và trong trạng thái sức khỏe bình thường, việc xuất hiện vàng da được coi là một hiện tượng sinh lý, có những tiêu chuẩn sau:

1. Xuất hiện từ ngày thứ 3 sau khi trẻ ra đời.
2. Tự giảm đi sau 7-10 ngày.
3. Vàng da chỉ ở mức nhẹ, thường xuất hiện ở vùng cổ, mặt, ngực và phần trên bụng, gần rốn.
4. Chỉ là tình trạng vàng da đơn thuần, không đi kèm với các dấu hiệu lạ thường như thiếu máu, tăng kích thước gan, việc từ chối bú, hoặc vấn đề về li bì.
5. Nồng độ bilirubin trong máu không vượt quá 12mg% ở trẻ đủ tháng.
6. Tốc độ tăng bilirubin trong máu không vượt quá 5mg% trong khoảng 24 giờ.

Vàng da sinh lý không yêu cầu can thiệp y tế. Điều quan trọng là cho trẻ bú sữa mẹ đầy đủ, cơ thể sẽ tiết ra bilirubin và tình trạng vàng da sẽ giảm dần trong vòng 1 đến 2 tuần.

Vàng da bệnh lý

Vàng da được xem xét là tình trạng bệnh lý khi việc xuất hiện vàng da sớm, vàng da tiến triển nhanh, có mức độ vàng da lớn và thường đi kèm với các triệu chứng bệnh lý khác. Giai đoạn đầu sau khi sinh được gọi là “thời điểm vàng” trong thời gian đó cha mẹ cần quan sát tình trạng vàng da ở trẻ. Các tình huống không bình thường bao gồm:

1. Vàng da xuất hiện sớm, thường trong khoảng 1-2 ngày sau khi sinh.
2. Vàng da không chỉ xuất hiện ở vùng mặt và mắt mà còn lan rộng đến bụng, cánh tay và chân.
3. Tình trạng vàng da không giảm đi sau 2 tuần đối với trẻ đủ tháng và 3 tuần đối với trẻ sinh non.
4. Vàng da đi kèm với các triệu chứng khác không bình thường như việc từ chối bú, nôn mửa, sốt, khóc nhiều, và phân có màu xanh lục.
5. Vàng da ở trẻ sinh non, đặc biệt là trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi thai.

Khi gặp các tình huống như vậy, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa sơ sinh để tiến hành chẩn đoán và điều trị về tình trạng vàng da sơ sinh một cách sớm nhất. Điều này sẽ giúp tránh biến chứng liên quan đến nhiễm độc thần kinh.

Nguyên nhân bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là gì

Nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh có thể bao gồm một trong các điều kiện sau:

1. Tăng sản xuất bilirubin:

Tình trạng vàng da thường xuất phát từ sự tăng sản xuất bilirubin trong máu. Bilirubin, một sắc tố màu vàng cam, được hình thành trong quá trình phân huỷ bình thường của hồng cầu trong máu. Các nguyên nhân dẫn đến sự tăng sản xuất bilirubin trong máu của trẻ bao gồm:

– Không phù hợp giữa nhóm máu mẹ và con, thường gặp trong trường hợp mẹ có nhóm máu O, còn con có nhóm máu A hoặc B (nhóm máu ABO) hoặc khi mẹ có nhóm máu Rh âm, con có nhóm máu Rh dương (nhóm máu Rh).

– Các bệnh lý ảnh hưởng đến sự bền vững của hồng cầu như thiếu enzyme G6PD, các bệnh lý liên quan đến màng hồng cầu, Thalassemia.

– Tình trạng hình thành vết bầm to sau khi trẻ ra đời.

2. Giảm chức năng chuyển hóa bilirubin:

Tình trạng này thường do các bệnh lý như hội chứng Crigler-Naajar, hội chứng Gilbert, các bệnh lý di truyền về chuyển hóa (như galactosemia, suy giáp trạng bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa tyrosine, methionine, thiếu α1 antitrypsin…), trẻ sinh non, thiếu hooc-môn, hoặc mẹ có tiểu đường thai kỳ.

3. Tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột (tăng chu trình ruột gan):

Các trường hợp trẻ ra đời với tình trạng hẹp môn vị, tắc ruột non, phình đại tràng bẩm sinh, tắc ruột phân su, hoặc sử dụng các loại thuốc gây tê ruột có thể dẫn đến tăng khả năng tái hấp thu bilirubin từ ruột, dẫn đến tình trạng vàng da.

4. Vàng da do sữa mẹ:

Một số trẻ sơ sinh trong vài ngày đầu bú có thể gặp khó khăn khi bú mẹ hoặc mẹ chưa đủ sữa. Tình trạng này dẫn đến mất nước và năng lượng, dẫn đến tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột, gây ra tình trạng vàng da.

Để khắc phục tình trạng này, mẹ cần tăng tần suất cho trẻ bú và chú ý theo dõi cân nặng của trẻ. Việc ngưng bú mẹ không cần thiết nếu trẻ vẫn bú tốt, phát triển và tăng cân đều.

Dấu hiệu bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh – Nguyên nhân bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Biểu hiện vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh

Các biểu hiện của vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh bao gồm:

1. Da có màu vàng đơn thuần tập trung ở vùng mặt, cổ, ngực và bụng phía trên rốn.
2. Thường xuất hiện khoảng từ 48 đến 72 giờ sau khi trẻ mới sinh.
3. Tình trạng này tự giảm đi trong khoảng 1 tuần đối với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ sinh non.
4. Không liên kết với bất kỳ triệu chứng bất thường nào khác.
5. Màu nước tiểu có thể tối hoặc vàng, còn phân có màu nhạt.
6. Trẻ tiếp tục phát triển tốt và tăng cân đều.

Biểu hiện vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh được xem là bệnh lý khi có những tín hiệu bất thường cảnh báo sau:

1. Màu vàng da vô cùng đậm, lan tỏa khắp cơ thể và bao gồm cả mắt.
2. Sự xuất hiện của triệu chứng này đã từ ngày đầu tiên sau khi trẻ chào đời.
3. Tình trạng vàng da không thể hồi phục trong vòng 1 tuần ở trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng.
4. Đi kèm với những triệu chứng khác như: Từ chối bú hoặc việc bú kém, sốt, khóc nhiều, biểu hiện lú lẫn, ngừng thở tạm thời, tốc độ thở nhanh, biến đổi nhiệt độ cơ thể…
5. Sự kiểm tra nồng độ bilirubin trong máu cho thấy mức tăng cao vượt quá mức bình thường.

Đề phòng nguyên nhân bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh – Bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Sự lan truyền không phát hiện và điều trị kịp thời của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh có thể gây ra nguy cơ nhiễm độc thần kinh và để lại di chứng suốt đời như bại não, thậm chí dẫn đến tình trạng tử vong.

Việc tuân thủ đúng lịch khám thai của bác sĩ là cách hiệu quả để phòng ngừa tình trạng vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh. Đặc biệt, việc tập trung vào việc duy trì chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý trong giai đoạn cuối của thai kỳ có thể giúp tránh tình trạng sinh non. Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng lạ thường nào trong suốt quá trình mang thai, việc tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa sản khoa là cần thiết.

Đối với trường hợp vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh, việc theo dõi và tạo điều kiện cho trẻ bú mẹ và được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mỗi sáng theo cách đúng đắn là quan trọng. Tuy nhiên, nếu tình trạng vàng da ở trẻ kéo dài và ngày càng nặng, việc đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa Nhi để thăm khám và điều trị cần được thực hiện ngay.

Để tổng kết, phụ huynh cần thấu hiểu rõ những dấu hiệu cảnh báo liên quan đến vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh để có thể theo dõi tình trạng sức khỏe của bé một cách cẩn thận. Đặc biệt, cần tránh việc nhầm lẫn vàng da bệnh lý với vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh, nhằm tránh tình trạng chủ quan và không thực hiện điều trị kịp thời, gây ra những hậu quả đáng tiếc.

Nguồn: Tham khảo Internet

Thông tin cần tư vấn liên hệ 0929 620 660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được hỗ trợ.