Chỉ số xét nghiệm Gamma gt ( Gamma Glutamyl transferase) hay ggt được dùng để đánh giá tình trạng gan, mật, thải độc của gan. Vậy gamma gt là gì, ý nghĩa của chỉ số gamma gt, chỉ số Gamma gt bao nhiêu là nguy hiểm và một số nguyên nhân dẫn đến tăng cao gamma gt.
Dưới đây chúng tôi xin cung cấp đến quý bệnh nhân những thông tin cơ bản nhất và hữu hiệu nhất về Gamma gt. Nếu có bất cứ thắc mắc gì xin hãy vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929.620.660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được các Dược sĩ Đại học tư vấn một cách nhiệt tình, chính xác và nhanh chóng nhất.
Gamma gt là gì?
GGT là một enzym đa số gắn ở màng tế bào, có tác dụng tạo ra những isopeptid của glutamat với những amino acid tự do khác và giải phóng dipeptid cysteinyl-glycin từ glutathion (GSH). Cả 2 loại peptid này đều đi vào bào tương, ở đó cysteinyl-glycin được thủy phân thành những amino acid tự do là cystein và glycin nhờ dipeptidase xúc tác. Peptid của y-glutamyl với amino acid khác sẽ được bẻ gẫy bởi enzym đặc hiệu là cyclotransferase. Enzym này giúp giải phóng amino acid khác và biến đổi gốc glutamat thành 5-oxoprolin (hay gọi là acid pyrrolidon carboxylic). Dưới tác dụng của 5-oxoprolinase cùng ATP, 5-oxoprolin tạo thành glutamat rồi glutamat tái tổng hợp lại glutathion theo chu trình y-glutamyl.
Vai trò chủ yếu của enzym này để vận chuyển amino acid qua màng. Mặc dù việc vận chuyển amino acid qua vòng y-glutamyl tiêu tốn năng lượng 3 ATP để vận chuyển 1 amino acid, nhưng nó là khá cần thiết khi cần vận chuyển nhanh, cường độ vận chuyển cao ở thận hay tại cơ quan nào đó đối với aminoacid nào đó, đặc biệt cystein và glutamin.
GGT có tại nhiều cơ quan, tuy nhiên chỉ có hoạt độ đáng kể tại gan, thận, tụy, lách và ruột non. Hoạt độ tại tế bào ống thận lớn hơn tụy 12 lần, lớn hơn gan 25 lần.
GGT là một trong các enzym có vai trò quan trọng nhằm chẩn đoán tình trạng ứ mật ở gan. GGT có giá trị hơn những enzym khác do nó rất nhạy cảm với sự thay đổi tình trạng ứ mật. Hoạt độ của GGT tăng trong một số các tình trạng bệnh lý của gan như là tổn thương gan do alcol, viêm gan mãn, , gan di căn, viêm gan virus. GGT cũng tăng trong nhồi máu cơ tim, bệnh tụy, đặc biệt quan trọng trong dạng không có triệu chứng rõ ràng. GGT là một chỉ số nhằm theo dõi sự tiến triển bệnh gan mãn.
GGT được đào thải thông qua gan, theo đường mật. Vì vậy, việc xét nghiệm định lượng GGT giúp cho phát hiện tình trạng ứ mật. Bên cạnh đó, tính thấm của màng tế bào gan bị rối loạn và có tốc độ tổng hợp GGT trong gan đặc biệt tăng vì sự cảm ứng enzym, ví dụ như trong các trường hợp uống quá nhiều rượu.
Gamma gt test
Gamma gt trong xét nghiệm máu là xét nghiệm gamma-glutamyl transferase (GGT) đo lượng GGT trong máu. Ggt là loại enzym được tìm thấy trong khắp cơ thể nhưng đa phần tìm thấy được ở gan. Nếu gan bị tổn thương, ggt có thể rò rỉ vào máu. Mức độ gamma gt trong máu có thể là dấu hiệu của tổn thương đường mất hoặc của bệnh gan. Đường mật là các ống dẫn mật vào, ra khỏi gan. Dịch mật do gan tạo ra và đóng vai trò khá quan trọng trong quá trình tiêu hóa.
Ngoài ra, một số bệnh lý khác có sự thay đổi chỉ số sinh hóa máu GGT như bệnh lý về tụy, viêm gan mạn tính, nhồi máu cơ tim…
Xét nghiệm Gamma gt cần lưu ý gì?
Gamma gt rất nhạy cảm nếu bác sĩ có nghi ngờ về việc dùng thuốc hay uống rượu của bệnh nhân ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm thì bác sĩ sẽ có thể yêu cầu bạn làm xét nghiệm thêm lần nữa.
Phenibarbital, barbiturates và một số thuốc không kê đơn có khả năng làm tăng nồng độ gamma gt trong cơ thể .
Nồng độ gamma gt cũng có thể tăng theo tuổi tác ở nữ giới không phải ở nam giới
Với người dùng quá nhiều rượu và mới tạm dừng uống rượu trong thời gian gân đây thì nồng độ gamma gt phải mất khoảng hơn 1 tháng để giảm tới mức bình thường
Hút thuốc có khả năng làm tăng nồng độ gamma gt.
Xét nghiệm Gamma gt cần thực hiện khi nào
Bác sỹ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm gamma gt (ggt) nếu có nghi ngờ về gan bị tổn thương hay người bệnh mắc bệnh về gan, các bệnh liên quan tới rượu.
Xét nghiệm gamma gt được đánh giá là chỉ số enzym rất nhạy cảm của bệnh tật và tổn thương gan, các tổn thương này thường đến từ việc lạm dụng rượu, các loại thuốc và các chất độc hại,…
Bạn có lẽ cần xét nghiệm gamma gt nếu bạn có những triệu chứng bệnh gan như: buồn nôn và ói mửa, ăn mất ngon, mệt mỏi, vàng da một tình trạng làm da và mắt của bạn chuyển sang màu vàng, yếu đuối, đau bụng hoặc sưng tấy…
Với các trường hợp đã trải qua chương trình cai nghiện rượu, kiêng rượu bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện xét nghiệm gamma gt để theo dõi điều trị.
Trước khi xét nghiệm gamma gt cần chuẩn bị gì?
Trước khi xét nghiệm gamma gt bệnh nhân có thể sẽ phải dừng dùng một số loại thuốc nhất định theo sự chỉ định của bác sĩ. Đặc biết tuyệt đối không được uống rượu trong vòng 24h trước khi làm xét nghiệm gamma gt do việc uống rượu có thể ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm
Ý nghĩa chỉ số gamma gt
Xét nghiệm ggt có thể chuẩn đoán được tổn thương gan tuy nhiên nó không xác định được nguyên nhân dẫn đến tổn thương. Trong trường hợp nồng độ Ggt tăng thì người bệnh có thể phải tiến hành thêm một số các xét nghiệm khác. Nói chung nồng GGT đo được càng cao thì thiệt hại gan cang lớn.
Xét nghiệm gamma gt thường có thể được thực hiện cúng các xét nghiệm chức năng gan khác hoặc xét nghiêm ALP là đo nồng độ một enzym khác trong gan-phosphatase kiềm (ALP).
Nếu nồng độ GGT và ALP đều tăng cao bạn có thể gặp vấn đề ở gan hoặc ống mật
Nếu nồng độ GGT bình thương nhưng ALP tăng cao thì có thể là nguyên nhân tiềm ẩn các bệnh về xương.
Gamma gt tăng
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chỉ số gamma gt tăng. Một số nguyên nhân làm tăng nồng độ gamma gt huyết thanh có thể kể đến như:
- Bệnh lý về gan mật: Các tổn thương tế bào gan, đặc biệt là hội chứng ứ mật (Cholestasis). Nhờ hiện tượng cảm ứng tổng hợp enzym, Gamma gt tăng rõ trong ứ mật, rất sớm và nhạy.
- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý, không khoa học, ăn nhiều chất béo, đồ chiên dầu mỡ và ăn ít rau củ quả.
- Làm việc quá sức, thức khuya, stress trong thời gian dài.
- Cảm ứng tổng hợp enzym – Hepatic enzym induction vì rượu (Alcohol), nhiều loại thuốc (chống động kinh (phenytoin sodium), thuốc (chống trầm cảm), thuốc ngủ(barbiturates), chống tiểu đường, chống thống phong, chống tăng huyết áp,chống đau thắt, ngừa thai uống, chống tăng huyết áp,…) và vì sự ứ mật như đã nêu trên.
- Gamma gt còn được sử dụng trong phát hiện và theo dõi cai rượu, nghiện rượu mạn.
- Ngoài ra nguyên nhân khác, thứ phát vì ảnh hưởng trên gan: sung huyết, tiểu đường, nhồi máu cơ tim, suy tim, viêm tụy cấp…
Chỉ số Gamma GT bao nhiêu là nguy hiểm
Chỉ số Gamma GT nhỏ hơn 60 UI/L là chỉ số Gamma GT ở người bình thường. Cụ thể theo từng giới tính như sau:
- Gamma GT 11 UI/L tới 50 UI/L là bình thường ở nam giới.
- Gamma GT 7 UI/L tới 32 UI/L là bình thường ở nữ giới.
Gamma GT cao theo từng mức độ sẽ có độ nguy hiểm như sau:
- Gamma GT lớn hơn 5000 UI/L thì rất có khả năng bạn bị gan mật cấp hoặc ung thư gan.
- Gamma GT tăng trên 5 lần thì tình trạng của bạn tại mức độ nặng.
- Gamma GT tăng cao 2 đến 5 lần thì mức độ trung bình.
- Gamma GT tăng 1 đến 2 lần là tình trạng mức độ nhẹ.
GGT cao có nguy hiểm không?
Chỉ số an toàn của gamma gt là dưới 60 UI/L tuy nhiên còn tùy thuộc theo giới tính. Chỉ số gamma gt tăng cao bất thường khá là nguy hiểm vì nó có thể là một dấu hiệu bất thường ở gan. Tùy theo mức độ cao của gamma gt mà sẽ có độ nguy hiểm khác nhau. Nếu gan tổn thương nhẹ thì gamma gt tăng từ 1 đến 2 lần, tổn thương trung bình tăng từ 2 đến 5 lần, tăng trên 5 lần nếu gan bị tổn thương nặng. Đặc biệt nếu chỉ số gamma gt tới 5000 UI.L rất có khả năng bạn bị ung thư gan, gan mật cấp.
Một số biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi chỉ số men gan (ggt) tăng cao?
Men gan tăng cao thường không có các triệu chứng nên bệnh nhân hầu như không biết, bị bỏ qua. Nhưng nếu không được điều trị kịp thời thì có thể dẫn đến các biến chứng có hại cho sức khoẻ như:
- Làm giảm tuổi thọ: Men gan cao có thể làm tăng tỷ lệ tử vong. Chỉ số men gan càng cao thì tỷ lệ thuận với tỷ lệ tử vong tăng cao.
- Tăng nguy cơ ung thư gan, xơ gan: Men gan tăng cao bất thường vì tế bào gan chết hàng loạt, cơ thể sẽ tự động kích hoạt tăng sinh các tế bào gan mới, từ đó làm tăng nguy cơ đột biến tự phát ở gan bị xơ gan, ung thư gan.
Cách kiểm soát được chỉ số gamma gt (ggt)
- Điều quan trọng đẩu tiên là bạn phải làm các xét nghiệm men gan, viêm gan (đặc biệt viêm gan B, C) để biết được tình trạng gan của mình.
- Tìm hiểu nguyên nhân gây ra men gan tăng. Nếu là đến từ bia rượu thì phải kiêng bia rượu và những loại chất gây kích thích khác. Nếu là vì viêm tắc đường dẫn mật thì cần có sự hỗ trợ cải thiện triệt để nguyên nhân này.
- Cần có được một chế độ ăn uống khoa học, tăng cường rau xanh và hoa quả, uống nhiều nước, giảm chất béo, nội tạng động vật và những đồ ăn đóng hộp chế biến sẵn nhằm giảm gánh nặng cho gan.
- Chế độ nghỉ ngơi thích hợp, không làm việc quá sức, không thức khuya, tránh stress kéo dài. Những nhà khoa học đã chứng minh kháng thể chống viêm gan sẽ đươc tổng hợp với vận tốc nhanh gấp 3 – 5 lần bình thường khi bạn ngủ say, vì vậy nên ngủ đủ giấc từ 7- 8 tiếng, đó chính là thời điểm của tiến trình phục hồi lá gan.
- Chất độc mạnh như những chất hoá học độc hại có trong thực phẩmsẽ tích tụ lại lâu ngày rồi vượt quá khả năng giải độc cho cơ thể của gan, điều đó sẽ khiến gan mệt mỏi và có thể là chỉ số GGT cũng sẽ tăng lên.
- Nên hỏi ý kiến của bác sĩ về những loại thuốc phải uống có hại cho gan hay là không. Không nên tự điều trị gamma gt bằng những loại thuốc Đông y, hoặc thuốc Nam mà không có sự chỉ dẫn từ bác sĩ, điều này có thể khiến bệnh càng trầm trọng hơn, càng khó chữa trị.
Một số câu hỏi liên quan đên Gamma gt
GGT cao nên ăn gì?
Ăn nhiều loại thực phẩm giàu vitamin B
Vitamin B là một trong các loại vitamin cần thiết đối với cơ thể. Vitamin B chịu trách nhiệm cho chuyển hóa tế bào, duy trì cơ thể khỏe mạnh và giúp ngăn ngừa nhiễm trùng.
Bên cạnh đó nhóm vitamin B còn thúc đẩy quá trình tiêu hóa và giảm nồng độ cholesterol trong cơ thể, giúp tái tạo các tế bào bị tổn thương. Vì vậy bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin B trong chế độ dinh dưỡng có thể góp phần thúc đẩy hoạt động và giúp hạ men gan hiệu quả.
Các loại thực phẩm giàu vitamin B, như thịt gà, rau bina, trứng, sữa, phô mai, ngũ cốc nguyên hạt, nghêu, đậu nành, cá ngừ, hàu, …
Sử dụng những thực phẩm giàu vitamin A
Vitamin A có vai trò bảo vệ thị lực, giúp ngăn ngừa các bệnh ở mắt. Bên cạnh đó Vitamin A còn có tác dụng duy trì hàng rào bảo vệ cơ thể và giúp ngăn ngừa tình trạng viêm nhiễm ở những cơ quan nội tạng.
Thường xuyên bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin A có thể giúp hạn chế tình trạng viêm gan do virus và cả một số bệnh truyền nhiễm thường gặp. Loại thực phẩm giàu vitamin Anhư khoai lang, gan bò, cà rốt, khoai tây, nghệ, cá hồi, bơ, phô mai, trứng,…
Bổ sung thực phẩm giàu protein
Protein là một thành phần cần thiết cho quá trình phát triển, duy trì hoạt động của những cơ quan trong cơ thể. Bổ sung thực phẩm giàu protein góp phần thúc đẩy phục hồi tế bào tại ống mật và gan, giúp tăng cường chức năng và hỗ trợ giảm men gan.
Bên cạnh đó, protein còn góp phần giúp nâng cao sức khỏe, cơ bắp và giúp cải thiện chức năng miễn dịch. Tuy nhiên bạn nên tránh bổ sung những nguồn đạm từ mỡ động vật, thịt đỏ. Thay vào đó bạn nên cung cấp protein cho cơ thể bằng những loại đậu, thịt gà, trứng, cá, mực, cua,…
Cung cấp thực phẩm có chứa vitamin C
Cung cấp vitamin C cho cơ thể sẽ giúp nâng cao khả năng miễn dịch và giúp ngăn ngừa tình trạng thoái hóa tế bào gan. Bên cạnh đó loại vitamin C còn có tác dụng giảm viêm, ổn định men gan.
Hơn thế nữa, các loại thực phẩm giàu vitamin C có thể giúp kiểm soát tiến triển của bệnh cao huyết áp, bệnh tiểu đường, bệnh gout.
Như đã biết thì tiểu đường và cao huyết áp kéo dài sẽ có thể gây áp lực lên gan và làm men gan tăng cao. Vì vậy bổ sung vitamin hằng ngày sẽ góp phần giúp kiểm soát các bệnh lý này và giúp bảo vệ gan khỏi những tác động tiêu cực. Các loại thực phẩm giàu vitamin C có : lựu, dưa hấu, cam, quýt, bưởi, dưa lưới, chanh, tắc,…
Chú trọng cả thực phẩm giàu chất xơ
Chất xơ không chỉ hỗ trợ quá trình trao đổi chất cùng thúc đẩy hoạt động tiêu hóa của đường ruột mà còn góp phần giúp ổn định hoạt động thải độc của gan. Ngoài ra, thường xuyên bổ sung chất xơ còn giúp giảm lượng chất béo tích tụ trong gan và làm sạch mạch máu, ổn định đường huyết.
Hơn nữa việc ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ còn giảm nồng độ cholesterol và giúp kiểm soát tình trạng thừa cân béo phì. Một số thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, các loại củ, rau xanh, đậu, hạt, nấm,…
Xét nghiệm Gamma gt mất bao nhiêu tiền?
Bạn nên thực hiện xét nghiêm gamma gt tại những cơ sở y tế lớn có uy tín để có một kết quả chính xác nhất. Thông thường chi phí xét nghiệm gamma gt có giá trong khoảng 50.000 VNĐ đến 100.000 VNĐ tùy theo từng đối tượng bệnh nhân.
Xét nghiêm máu có được bảo hiểm y tế hay không?
Không phải trường hợp nào xét nghiệm máu cũng được bảo hiểm y tế mà chỉ trong một số trường hợp nhất định tiến hành xét nghiệm máu theo yêu cầu của bác sĩ nhằm xác định bệnh lý, tìm nguyên nhân gây bệnh để có được phương hướng điều trị thì mới được hưởng bảo hiểm y tế theo quy định
** Lưu ý: Thông tin cung cấp trong bài viết của Nhà thuốc AZ chúng tôi chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
Bài viết trên Nhà thuốc AZ xin cung cấp toàn bộ các thông tin liên quan đến Gamma gt. Mọi thông tin thắc mắc vui lòng liên hệ đến SDT 0929.620.660 để được tư vấn và hỗ trợ hoặc truy cập NhathuocAZ.com.vn để biết thêm chi tiết.
Tác giả: Hoàng Hạnh
