Corticoid là gì? Có tác dụng gì?

Corticoid là một nhóm thuốc được sử dụng cho nhiều bệnh khác nhau do có tác dụng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Vì thuốc thường giảm các triệu chứng nhanh chóng, nên việc lạm dụng Corticoid là phổ biến. Nhiều bệnh nhân đã gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng do sử dụng nhóm thuốc này không đúng cách.

Corticoid là gì?

Corticoid (tên đầy đủ là glucocorticoid) là một loại thuốc chống viêm được kê đơn cho nhiều bệnh khác nhau. Corticoid dùng trong điều trị có tác dụng tương tự như hormone do tuyến thượng thận (hai tuyến nhỏ nằm phía trên thận) sản xuất.

Trên thị trường, thuốc chứa Corticoid được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau:

• Dạng viên nén (Corticoid đường uống)
• Dạng tiêm trực tiếp vào mạch máu, khớp và cơ
• Dạng hít qua miệng
• Dạng xịt mũi
• Dạng lỏng để sử dụng với máy phun sương
• Kem, gel, thuốc mỡ…. dùng tại chỗ (bôi ngoài da, nhỏ mắt, mũi, tai….)

Tác dụng của Corticoid 

Corticoid có nhiều tác dụng, bao gồm giảm viêm (chống viêm), ngăn chặn phản ứng quá mức của hệ miễn dịch (gọi là ức chế miễn dịch), cân bằng nội tiết tố, giảm căng thẳng, và tăng hưng phấn. Do đó, Corticoid được xem là loại thuốc doping và bị cấm sử dụng bởi các vận động viên. Corticoid có tác dụng nhanh trong cơ thể và giúp điều trị các triệu chứng liên quan đến phản ứng dị ứng. Những loại thuốc này cũng ức chế hệ thống miễn dịch để điều trị các bệnh tự miễn dịch.

Corticoid được sử dụng để điều trị nhiều bệnh, bao gồm hen suyễn, dị ứng, chàm, phát ban, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh viêm ruột, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, bệnh đa xơ cứng (MS), Lupus, bệnh Addison, và viêm khớp dạng thấp. Các bác sĩ cũng sử dụng Corticoid để điều trị cho bệnh nhân trong quá trình phục hồi sau ghép tạng.

Corticoid được sử dụng trong trường hợp nào

Corticoid được sử dụng trong điều trị nhiều loại bệnh khác nhau, bao gồm:

– Bệnh tự miễn (như viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn, lupus): đây là những bệnh mà hệ thống miễn dịch của cơ thể (hệ thống bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng) tấn công vào các mô và cơ quan khỏe mạnh.

– Hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

– Cơn gút cấp tính.

– Buồn nôn và nôn: Corticoid đường uống có thể được sử dụng cùng với các loại thuốc khác để ngăn ngừa buồn nôn và nôn do điều trị ung thư

– Thay thế hormone tuyến thượng thận khi cơ thể không tự sản xuất đủ lượng hormone này.

– Dự phòng đáp ứng ghép: có thể sử dụng Corticoid kết hợp với các thuốc khác để ngăn chặn hệ miễn dịch tấn công các cơ quan mới được ghép (như gan, thận…).

– Phản ứng dị ứng nghiêm trọng: sử dụng ngắn hạn để giảm phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

– Một số bệnh ngoài da: chàm, vẩy nến, mẩn ngứa, kích ứng nhẹ do côn trùng cắn và các vấn đề da liễu khác.

Một số tác dụng của Corticoid là gì?

Sử dụng Corticoid trong thời gian ngắn (1-2 tuần) thường không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số tác dụng phụ nhẹ có thể xảy ra khi sử dụng trong thời gian ngắn bao gồm: kích ứng dạ dày, tăng cảm giác thèm ăn, khó ngủ.

Tác dụng phụ dễ xảy ra hơn nếu bạn dùng thuốc trong thời gian dài hoặc dùng các liệu trình ngắn nhưng lặp lại nhiều lần. Nói chung, liều càng cao thì nguy cơ tác dụng phụ càng lớn. Do đó, nếu bạn cần điều trị bằng Corticoid lâu dài, bác sĩ sẽ xem xét liều thấp nhất có thể mà vẫn kiểm soát được các triệu chứng của bạn. Một số bệnh cần liều cao hơn những bệnh khác để kiểm soát triệu chứng. Ngay cả đối với cùng một bệnh, liều lượng cũng khác nhau ở mỗi người và khác nhau tùy theo giai đoạn bệnh.

Một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra khi sử dụng thuốc kéo dài bao gồm:

Loãng xương

Tăng nguy cơ nhiễm trùng

Tăng huyết áp

Tăng lượng đường trong máu

Tăng nguy cơ loét tá tràng

Bệnh đục thủy tinh thể, bệnh tăng nhãn áp, bệnh tăng nhãn áp

Vết thương chậm lành, da bị teo mỏng và dễ bầm tím

Chậm tăng trưởng ở trẻ em

Hội chứng Cushing (hiện tượng khuôn mặt tròn như mặt trăng, mỡ tích tụ ở cổ và lưng, chân tay bị teo)

Đặc biệt, nếu sử dụng Corticoid lâu dài có nguy cơ bị teo tuyến thượng thận vì tuyến này sẽ ngừng hoạt động sau khi quen với sự có mặt của thuốc trong cơ thể và không còn duy trì được chức năng tiết hormone bình thường nữa.

Vì vậy, nếu có nhu cầu sử dụng Corticoid lâu dài, bạn nên thăm khám và xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm các tác dụng phụ (nếu có).

Dùng Corticoid như thế nào cho an toàn

Với các thuốc uống (thuốc viên, siro…) nên uống cùng với thức ăn để hạn chế kích ứng dạ dày.

Đừng ngừng dùng thuốc đột ngột nếu bạn đã dùng Corticoid trong một thời gian dài. Ngừng thuốc đột ngột có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cách giảm liều dần dần trước khi dừng hẳn. Thông thường quá trình này kéo dài vài tuần để cơ thể có đủ thời gian khôi phục khả năng sản xuất hormone tự nhiên.

Với Corticoid dạng kem bôi hoặc thuốc mỡ: chỉ dùng một lượng nhỏ vừa đủ để phủ một lớp mỏng lên vùng da bị bệnh. Điều này giúp ngăn chặn quá nhiều thuốc được hấp thụ vào cơ thể và có khả năng gây ra tác dụng phụ. Không băng bó vùng bôi thuốc. Tránh thoa lên những vùng da bị trầy xước, không lành mạnh hoặc những vùng da thường xuyên bị cọ xát.

Corticoid dạng hít thường không gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.. Một số tác dụng phụ thường gặp (nấm miệng, khàn tiếng) có thể dễ dàng ngăn ngừa bằng cách thực hiện đúng kỹ thuật hít thuốc và súc miệng sau khi dùng thuốc.

Nguồn: Tham khảo Internet