Nhắc đến điều trị ung thư, phần đông mọi người thường nghĩ tới các phương pháp như hoá trị, xạ trị mà không biết rằng các biện pháp hỗ trợ tâm lý người bệnh ung thư đóng vai trò quan trọng không kém nhưng lại đang không được chú ý. Có tớ hơn 80% người bệnh ung thư mắc các chứng lo âu, trầm cảm cần được tư vấn giải toả. Việc quan tâm tới tâm lý người bệnh cũng là một bước đệm giúp quá trình hoá trị, xạ trị trở nên nhẹ nhàng hơn.
Đặc điểm tâm lý người bệnh ung thư
Bệnh nhân ung thư thường trải qua một loạt các cảm xúc và trạng thái tâm lý khác nhau trong suốt quá trình điều trị. Một trong những đặc điểm tâm lý người bệnh ung thư nổi bật là sự sợ hãi. Khi nhận được chẩn đoán ung thư, họ có thể cảm thấy lo lắng, hoang mang về tương lai, về khả năng sống sót và tác động của bệnh đối với cuộc sống của mình. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bất an, căng thẳng, thậm chí là trầm cảm.
Ngoài sự sợ hãi, bệnh nhân ung thư còn phải đối mặt với cảm giác mất mát. Việc điều trị kéo dài, các tác dụng phụ của thuốc và sự thay đổi về ngoại hình (như rụng tóc) có thể khiến họ cảm thấy tự ti, mất đi vẻ đẹp và sự tự chủ trước đó. Họ cũng có thể cảm thấy cô đơn, khi không thể giao tiếp thoải mái với những người xung quanh vì sự thay đổi về sức khỏe và tâm trạng.
Bên cạnh đó, bệnh nhân ung thư cũng có thể rơi vào trạng thái giận dữ hoặc chối bỏ sự thật về bệnh tật của mình. Họ có thể phản ứng tiêu cực với chẩn đoán, từ chối điều trị hoặc từ chối chấp nhận sự nghiêm trọng của tình hình.
Diễn biến tâm lý người bệnh ung thư
Giai đoạn thăm khám
Nhiều bệnh nhân thường chỉ nghĩ đến ung thư và khi nghe đến từ này, họ cảm thấy hoang mang, mất ăn mất ngủ. Họ đọc sách báo và so sánh các triệu chứng của mình, từ đó lo lắng không ngừng. Bên cạnh đó, có những người chủ quan, mặc dù bệnh đã lan rộng, vết loét đã nghiêm trọng, hoặc hạch đã di căn, nhưng chỉ khi công việc bị ảnh hưởng họ mới đi khám, lúc đó đã quá muộn. Họ vừa lo âu vừa hy vọng vào hiệu quả điều trị.
Giai đoạn chẩn đoán bệnh
Khi bác sĩ thông báo về chẩn đoán ung thư, người bệnh thường cảm thấy sốc và khó chấp nhận sự thật này. Đây là phản ứng tự nhiên khi đối mặt với một căn bệnh nguy hiểm và có thể đe dọa đến sự sống. Nhiều người sẽ cảm thấy không tin vào kết quả xét nghiệm hoặc nghĩ rằng có sự nhầm lẫn. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể cố gắng phủ nhận căn bệnh, không chấp nhận hoặc không sẵn sàng đối diện với sự thật. Họ có thể tin rằng mình không mắc bệnh hoặc sẽ tìm kiếm lời khuyên từ nhiều bác sĩ khác để xác nhận lại. Bên cạnh đó, cảm giác tức giận, bức xúc và thậm chí là cảm thấy cuộc sống không công bằng là một phản ứng phổ biến. Người bệnh có thể đổ lỗi cho bản thân, cho môi trường sống,…
Tâm lý người bệnh ung thư thay đổi liên tục qua từng giai đoạn phát triển của bệnh.
Giai đoạn điều trị
Phẫu thuật
Các trạng thái tâm lý thường gặp ở bệnh nhân bao gồm sợ hãi, lo lắng, do lo ngại về cơn đau, khả năng tử vong, hoặc đôi khi chỉ là sự thay đổi ngoại hình sau phẫu thuật. Bệnh nhân cũng có thể có xu hướng tránh né việc phẫu thuật, thậm chí tạo ra nhiều lý do để trì hoãn hoặc từ chối phẫu thuật vì nỗi sợ quá lớn. Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể rơi vào cảm giác thất vọng, và đôi khi là phản ứng dằn vặt kéo dài và nghiêm trọng. Những phản ứng dằn vặt này có thể dẫn đến các triệu chứng của sự thất vọng sâu sắc, đòi hỏi sự can thiệp tâm lý.
Hoá trị
Hầu hết bệnh nhân đều cảm thấy lo lắng và sợ hãi khi nghĩ đến việc hóa trị có thể gây rụng tóc, vì họ lo ngại bị người xung quanh kỳ thị, chê bai. Mặc dù rụng tóc có thể xảy ra, nhưng các phác đồ hóa trị hiện đại ngày nay ít gây ra tình trạng này. Bệnh nhân có thể sử dụng tóc giả trong suốt quá trình hóa trị và tóc sẽ mọc lại bình thường sau vài tháng. Điều quan trọng là cần điều trị kịp thời các biến chứng, vì nhiều bệnh nhân đã bỏ dở điều trị do tác dụng phụ nghiêm trọng.
Xạ trị
Tâm lý người bệnh ung thư khi thực hiện xạ trị là cảm thấy lo lắng khi phải tiếp xúc với máy móc và các tác dụng phụ của điều trị, đặc biệt là nỗi sợ về tia phóng xạ. Đây là phản ứng hoàn toàn bình thường. Việc giải thích rõ ràng về nguyên lý cơ bản của điều trị tia xạ sẽ giúp khắc phục những hiểu lầm đó. Thảo luận chi tiết về các tác dụng phụ cũng sẽ làm giảm bớt nỗi lo cho bệnh nhân. Đôi khi, bệnh nhân còn lo ngại rằng bác sĩ, gia đình hoặc cơ sở y tế sẽ bỏ rơi họ, không tiếp tục theo dõi hoặc chăm sóc đầy đủ trong suốt quá trình điều trị.
Tầm quan trọng của điều trị tâm lý người bệnh ung thư
Khi bệnh nhân có tâm lý tích cực và tiến triển tốt, quá trình điều trị sẽ trở nên dễ dàng hơn và có thể đạt hiệu quả cao hơn. Hơn nữa, với suy nghĩ lạc quan, chất lượng sống của bệnh nhân sẽ được cải thiện đáng kể, đồng thời giúp họ tăng cường niềm tin vào quyết định điều trị.
Bác sĩ, gia đình và bạn bè cần hiểu rõ tâm lý của người bệnh để có phương pháp giao tiếp và xử lý kịp thời, giúp họ vượt qua khủng hoảng. Đôi khi, nỗi lo lắng của người bệnh khiến họ từ chối điều trị, điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của họ. Trong tình huống này, điều trị tâm lý đóng vai trò quan trọng, giúp bệnh nhân giữ bình tĩnh, phát triển kỹ năng để vượt qua rào cản bệnh tật và lo lắng, từ đó tạo dựng niềm tin vào quá trình điều trị.
Việc kết hợp giữa việc sử dụng thuốc (Imfinzi 500mg/10ml Astrazeneca) và điều trị tâm lý người bệnh ung thư là một phương pháp toàn diện trong chăm sóc bệnh nhân ung thư, giúp họ không chỉ kiểm soát được bệnh lý mà còn nâng cao chất lượng sống. Các liệu pháp tâm lý, bao gồm tư vấn, trị liệu nhận thức hành vi hay hỗ trợ tinh thần, giúp bệnh nhân giảm bớt lo âu, stress và đối diện với căn bệnh một cách mạnh mẽ hơn. Khi được kết hợp với các phương pháp điều trị y tế, những tiến bộ này không chỉ giúp bệnh nhân giảm đau, nâng cao sức khỏe mà còn đem lại cho họ hy vọng và niềm tin vào tương lai. Chính vì vậy, một phương pháp điều trị toàn diện, chú trọng cả thể chất lẫn tinh thần, là chìa khóa để bệnh nhân ung thư có thể vượt qua những khó khăn trong quá trình điều trị và sống khỏe mạnh hơn.
