Nội soi can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị

Giãn tĩnh mạch phình vị là nguyên nhân gây ra tình trạng xuất huyết tiêu hoá cao, nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị qua nội soi là biện pháp điều trị cấp cứu và đề phòng nguy cơ biến chứng xuất huyết.

1. Nội soi can thiệp tiêm Histoacryl là gì?

N- butyl-2-cyanoacrylate (histoacryl) là một hợp chất polyme, khi tiếp xúc với nước thì sẽ xảy ra quá trình polyme hóa, tạo thành chất đông cứng và bám chắc vào bất cứ bề mặt nào mà chất đông cứng tiếp xúc.

Trong giãn tĩnh mạch phình vị, người ta tiến hành tiêm Histoacryl vào trong lòng của tĩnh mạch phình vị. Khi chất này tiếp xúc với máu trong lòng mạch thì quá trình polyme hóa sẽ diễn ra và tạo thành chất đông cứng tại búi giãn tĩnh mạch phình vị. Sau đó, quá trình huyết khối diễn ra, búi mạch không được nuôi dưỡng sẽ rụng vào trong lòng dạ dày, đào thải qua đường tiêu hóa.

Phình mạch vị là một biến chứng gặp ở những bệnh nhân xơ gan do tăng áp lực tĩnh mạch cửa dẫn tới xuất huyết đường tiêu hóa trên hoặc nguy cơ xuất huyết. Đây là tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính mạng người bệnh. Phương pháp nội soi can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị được áp dụng từ rất lâu đời nhằm điều trị và dự phòng nguy cơ xuất huyết.

2. Chỉ định và chống chỉ định nội soi can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị

Chỉ định:

Tiêm chất gây xơ vào tĩnh mạch phình vị cấp cứu khi có vỡ búi giãn tĩnh mạch phình vị do nguyên nhân tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Tiêm chất gây xơ tĩnh mạch phình vị để phòng ngừa nguy cơ chảy máu ở những người có nguy cơ xuất huyết búi giãn tĩnh mạch.

Chống chỉ định:

Người bệnh mới xuất hiện tình trạng nhồi máu cơ tim.

Bệnh lý tim phổi, suy tim nặng.

Rối loạn đông máu nặng chưa được kiểm soát.

Tình trạng giảm tiểu cầu nặng.

Tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị qua nội soi là biện pháp điều trị cấp cứu

3. Quy trình thực hiện nội soi can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị

3.1. Chuẩn bị

Người thực hiện là bác sĩ chuyên nội soi tiêu hóa, bác sĩ và kỹ thuật viên gây mê hồi sức, điều dưỡng phụ.

Phương tiện gồm:

Phòng nội soi có hệ thống oxy.Hệ thống máy nội soi dạ dày có cửa sổ thẳng, canun.Máy monitor theo dõi các dấu hiệu sinh tồn và dụng cụ cấp cứu cần thiết như: mặt nạ, bóng bóp abu, dụng cụ và phương tiện đặt nội khí quản.

Thuốc gây mê, cấp cứu và trang thiết bị vật tư tiêu hao:

Thuốc mê và tiền mê gồm: 1 đến 4 ống Midazolam 5mg, 1 đến 3 ống Fentanyl 0.1mg, 1 đến 4 ống Propofol 20 ml. Một số loại thuốc dùng trong cấp cứu, thuốc cầm máu…Vật tư y tế bao gồm: kim tiêm cầm máu 21G, histoacryl 0.5 ml, lipiodol 10ml, nước cất, 5 bơm tiêm 2ml, găng tay, áo phẫu thuật 02.

Người bệnh:

Nhịn ăn trước khi thực hiện thủ thuật 8 giờ.Được giải thích về thủ thuật và các yếu tố nguy cơ của thủ thuật để đồng ý thực hiện và phối hợp khi thực hiện.Đặt đường truyền tĩnh mạch hiệu quả.

3.2. Các bước tiến hành

Đánh giá chức năng sống gồm mạch, nhiệt độ, huyết áp, tình trạng ổn định của người bệnh để đảm bảo an toàn trước khi làm thủ thuật, người bệnh đã tuân thủ nhịn ăn trước đó.Dùng một bơm tiêm vô trùng hoàn toàn khô lấy 0.5 ml histoacryl và trộn với 0.8ml lipiodol sau đó lắc đều hỗn hợp.Tráng đầu kim tiêm bằng lipiodol: Bằng cách lấy khoảng 2 ml lipiodol bơm vào kim tiêm.Tiến hành gây mê cho người bệnh bằng thuốc đường tĩnh mạch. Sau khi người bệnh đã được tiến hành tiền mê hoặc gây mê, bác sĩ sẽ đưa máy nội soi có cửa sổ thẳng vào dạ dày, sau đó qua kênh sinh thiết đưa kim tiêm cầm máu.Chọn vị trí thích hợp trên bề mặt búi giãn tĩnh mạch để tiêm. Tiến hành bơm histoacryl đã được pha với lipiodol trước đó vào búi giãn, sau đó tiếp tục bơm tiêm 2ml nước cất vào kim tiêm để đẩy hết phần thuốc còn lại trong lòng kim vào trong búi giãn. Để tránh hiện tượng đông thuốc trong đầu kim, việc bơm thuốc cần tiến hành trong thời gian khoảng 20 giây.Để tránh hiện tượng chảy máu từ búi giãn sau khi tiêm, giữ nguyên đầu kim trong búi giãn khoảng 20 giây, sau đó mới tiến hành rút kim ra.Lưu ý, sau khi tiêm Histoacryl tránh hút để cho dây nội soi không bị tắc bởi histoacryl.

3.3. Theo dõi trong và sau thủ thuật

Theo dõi những biến chứng của thuốc gây mê như: sốc, suy hô hấp, tụt huyết áp, hạ thân nhiệt.Theo dõi tình trạng chảy máu tại búi giãn tĩnh mạch ngay sau tiêm. Tình trạng chảy máu nếu có thì sẽ xảy ra ngay sau khi rút kim tiêm.Nhiễm khuẩn sau tiêm: bệnh nhân xuất hiện tình trạng nhiễm khuẩn có thể sốt, môi khô, lưỡi bẩn, bạch cầu trung tính tăng.Tắc mạch vị trí xa so với vị trí tiêm chất gây xơ: nguy hiểm nhất là tắc mạch phổi gây đau ngực, ho ra máu…Chảy máu sau tiêm xuất hiện muộn: thường xảy ra khoảng 4 đến 6 tuần sau khi tiêm, nguyên nhân thường do loét tại vị trí tiêm hay do toàn bộ chất histoacryl bị đẩy ra ngoài.

Sau khi tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị bệnh nhân có thể bị sốc

3.4. Những tai biến và cách xử lý sau thủ thuật

Nhiễm khuẩn: Khi xuất hiện các dấu hiệu của tình trạng nhiễm khuẩn thì cần dùng kháng sinh để điều trị.Phòng tránh nguy cơ chảy máu muộn sau tiêm bằng cách dùng thuốc ức chế bài tiết bơm proton để giảm axit dịch vị trong vòng 6 tuần sau tiêm.Phòng tắc mạch xa vị trí tiêm bằng cách không tiêm quá nhanh chất histoacryl vào búi tĩnh mạch.Biến chứng liên quan tới gây mê: Sốc phản vệ, tụt huyết áp, suy hô hấp, buồn nôn hoặc nôn. Tiến hành truyền dịch, thở oxy, dùng thuốc vận mạch phù hợp. Trường hợp sốc phản vệ dùng thuốc theo phác đồ chống sốc phản vệ.

Nội soi can thiệp tiêm Histoacryl búi giãn tĩnh mạch phình vị là phương pháp đã được sử dụng từ lâu với mục đích điều trị và dự phòng nguy cơ xuất huyết. Tuy nhiên đây là một kỹ thuật khó, có thể xảy ra biến chứng nguy hiểm, vì vậy người bệnh nên thực hiện tại cơ sở y tế có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị đầy đủ.