Vai trò của xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng chẩn đoán bệnh

Xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng kết hợp cùng việc thăm khám đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán phát hiện bệnh lý. Các xét nghiệm hóa sinh có thể cho biết các chức năng của cơ thể đang hoạt động như thế nào, có xuất hiện rối loạn gì bất thường không?

1. Xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng là gì?

Xét nghiệm hóa sinh là xét nghiệm được thực hiện kết hợp với thăm khám lâm sàng khi người bệnh có những bất thường về sức khỏe hoặc trong các đợt thăm khám sức khỏe định kỳ ( được khuyến cáo thực hiện khoảng 6 tháng – 1 năm/lần).

Kết quả xét nghiệm hóa sinh cung cấp các chỉ số cho phép bác sỹ lâm sàng đưa ra đánh giá về hoạt động của các chức năng trong cơ thể như: gan, mật, thận, đường huyết, mỡ trong máu, axit uric trong máu, …

2. Danh mục xét nghiệm hóa sinh

Các xét nghiệm hóa sinh thường gặp bao gồm:

Xét nghiệm hóa sinh giúp đánh giá chức năng gan mật: Cung cấp các chỉ số nhằm giúp bác sỹ lâm sàng nhận định hoạt động cũng như chức năng của hệ thống gan mật, hay gặp là các xét nghiệm AST (GOT), ALT (GPT), GGT, nồng độ albumin, bilirubin, protein, … trong máu. So với bình thường, chỉ số GOT và GPT tăng rất cao khi xuất hiện các vấn đề ở gan, trong đó, GPT tăng cao và sớm hơn GOT trước khi xuất hiện dấu hiệu vàng da.Xét nghiệm hóa sinh chức năng tuyến tụy: các xét nghiệm được dùng là xác định hoạt độ amylase máu và nước tiểu. Một xét nghiệm khác đặc hiệu cho chức năng tụy là xét nghiệm lipase máu, tùy vào kỹ thuật và thuốc thử sẽ có giá trị bình thường khác nhau.Xét nghiệm hóa sinh đánh giá nồng độ đường trong máu: ngoài xét nghiệm Glucose máu, HbA1C là một loại hemoglobin đặc biệt kết hợp giữa hemoglobin và đường glucose nhờ phản ứng giữa glucose và hemoglobin tạo thành hemoglobin bị glycosyl hóa trong hồng cầu khi nồng độ đường trong máu tăng cao hơn mức bình thường trong một khoảng thời gian đủ dài, qua đó cho biết lượng hemoglobin của các hồng cầu bị bão hòa với glucose dưới dạng glyco-hemoglobin. Bằng cách định lượng nồng độ HbA1C, người thầy thuốc có thể nhận định được nồng độ glucose trong máu trung bình trong 2-3 tháng trước đó của người bệnh.Xét nghiệm hóa sinh giúp đánh giá chức năng thận tiết niệu: Cung cấp cho bác sỹ lâm sàng các chỉ số giúp hỗ trợ đánh giá hoạt động chức năng của thận và hệ tiết niệu bao gồm nồng độ ure và creatinin có trong máu và nước tiểu.Xét nghiệm hóa sinh đánh giá nồng độ các loại lipoprotein (mỡ) trong máu: Cung cấp các chỉ số như nồng độ cholesterol toàn phần trong máu, LDL-C, HDL-C và triglyceride.

Xét nghiệm hóa sinh axit uric trong máu giúp chẩn đoán, theo dõi và điều trị bệnh Gout

Xét nghiệm hóa sinh định lượng nồng độ axit uric trong máu: Định lượng nồng độ axit uric trong máu để hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi, điều trị và tiên lượng bệnh Gout.Xét nghiệm hóa sinh đánh giá chức năng hô hấp: Định lượng nồng độ bicarbonat trong máu với điều kiện không tiếp xúc không khí để đánh giá chức năng đường hô hấp (nồng độ bicarbonate thực tương ứng với pH và PaCO2 thực của mẫu máu).Các xét nghiệm hóa sinh khác: xét nghiệm tuyến giáp và cận giáp, tầm soát ung thư gan, ung thư tuyến tiền liệt …

3. Vai trò của xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng chẩn đoán bệnh

Xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng chẩn đoán bệnh đóng các vai trò quan trọng sau:

Chẩn đoán sớm: Kết hợp với triệu chứng lâm sàng, kết quả xét nghiệm sẽ cho phép chẩn đoán phát hiện sớm rất nhiều loại bệnh lý. Hiện tại người thầy thuốc lâm sàng sử dụng kết quả xét nghiệm để định hướng chẩn đoán rất lớn, và có đến 60% kết quả chẩn đoán dựa vào xét nghiệm. Chẩn đoán phải đúng và chính xác mới có thể điều trị đúng.

Chẩn đoán phân biệt: Một số bệnh lý có triệu chứng tương tự nhau, vì vậy, xét nghiệm hóa sinh là cơ sở để hỗ trợ người bác sỹ lâm sàng chẩn đoán phân biệt các bệnh lý này.

Theo dõi và tiên lượng: Kết quả xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng còn có vai trò theo dõi và đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị sau khi chẩn đoán xác định bệnh, đồng thời cũng là cơ sở để đưa ra tiên lượng bệnh tốt hay xấu. Dựa vào đó, bác sĩ có thể thay đổi phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của người bệnh.

Sàng lọc: Kết quả xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng cũng là cơ sở để các bác sĩ sàng lọc bệnh lý, giảm thiểu chi phí thăm khám, xét nghiệm và điều trị. Tùy vào bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định các bước thăm khám, xét nghiệm và điều trị tiếp theo sao cho phù hợp với tình trạng người bệnh, sau khi dựa vào kết quả xét nghiệm hóa sinh ban đầu.

Kết quả xét nghiệm hóa sinh giúp đánh giá phương pháp điều trị sau khi chẩn đoán xác định bệnh

Xét nghiệm hóa sinh trong lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán bệnh đóng vai trò rất quan trọng, là cơ sở để bác sỹ lựa chọn phương thức điều trị, theo dõi và đánh giá sau khi điều trị cũng như tiên lượng bệnh.