Bệnh Áp-xe gan có nguy hiểm không và phương pháp điều trị

Bệnh Áp-xe gan là một bệnh lý khá phổ biến ở tất cả các nước khí hậu nhiệt đới trong đó có Việt Nam. Đây là một bệnh nặng và có tỷ lệ tử vong cao, bệnh có xu hướng ngày càng gia tăng mặc dù trình độ vệ sinh đang dần được nâng cao và các kháng sinh đã được dùng khá rộng rãi. Biết được mức độ nguy hiểm và bệnh học áp-xe gan sẽ giúp chúng ta chủ động phòng ngừa bệnh để bảo vệ sức khỏe của mình.

Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng khá thấp nhưng chúng ta cũng không nên chủ quan, xem thường. Nếu không được điều trị thích hợp thì người bệnh thậm chí có thể tử vong.

Dưới đây chúng tôi xin cung cấp đến quý bệnh nhân những thông tin cơ bản nhất và hữu hiệu nhất về Bệnh Áp-xe gan. Nếu có bất cứ thắc mắc gì xin hãy vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929.620.660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được các Dược sĩ Đại học tư vấn một cách nhiệt tình, chính xác và nhanh chóng nhất.

Bệnh Áp-xe gan là gì?

Áp-xe gan được định nghĩa là một khối chứa đầy mủ trong gan và có thể phát triển do tổn thương gan hoặc nhiễm trùng trong ổ bụng lan truyền từ hệ tuần hoàn cửa. Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể với nhiều chức năng như dự trữ năng lượng, chuyển hóa tạo protein và loại bỏ những chất gây hại ra khỏi cơ thể. Khi gan bị nhiễm khuẩn hoặc kí sinh trùng, nấm thì gan có thể xuất hiện những lỗ nhỏ có mủ.

Các giai đoạn của bệnh Áp-xe gan

Áp-xe gan là một tình trạng bệnh lý nguy hiểm của gan được chia thành 4 giai đoạn chính là giai đoạn viêm nhiễm, giai đoạn hoại tử, tiếp theo là giai đoạn hình thành mủ và cuối cùng là áp-xe khu mủ, chi tiết từng giai đoạn của bệnh như sau:

Giai đoạn viêm nhiễm: các amip sẽ di chuyển dần lên gan và ở đây chúng sẽ sinh sản ở các tĩnh mạch gan làm cho tế bào gan bị hoại tử.
Giai đoạn hoại tử: một khi các tế bào gan hoại tử thì chúng sẽ tự sản sinh ra một chất dịch đậm đặc. Kết quả xét nghiệm cho thấy đó là các tế bào gan bị hoại tử tuy nhiên chúng ta không tìm thấy có dấu hiệu của vi khuẩn mà chỉ có các tế bào hồng cầu hoặc amip trong mẫu này.
Giai đoạn hình thành mủ: giai đoạn này các nhu mô gan đã bị hoại tử và chúng trở nên mềm nhũn đi, bề mặt gan gồ gề, khi nhìn có thể thấy có dịch sánh màu nâu đỏ.
Giai đoạn áp-xe khu mủ: đây là giai đoạn có sự xuất hiện củaổ mủ to, nhỏ khác nhau rải rác khắp gan do tổ chức tế bào gan bị phá hủy và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Sinh lý bệnh của bệnh Áp-xe gan

Đường tiêu hóa của con người được hình thành từ nội bì, trung bì và ngoại bì. Nội bì tạo thành lớp lót của ống tiêu hóa. Các mạch máu nằm phía sau hợp nhất để tạo thành mạc treo ở phía lưng. Các mạch máu phía trước hợp nhất để tạo thành dải mạc treo ruột. Gan được phát triển trong vách ngăn ngang và được bao bọc bởi mạc treo ruột. Gan vẫn giữ được sự gắn kết của với thành bụng trước.
Do gan nhận được máu lưu thông từ hệ thống tuần hoàn cửa và tuần hoàn hệ thống nên nó dễ bị nhiễm trùng và áp-xe hơn. Gần túi mật là một yếu tố nguy cơ khác đối với gan. Mặt khác, các tế bào Kupfer bao quanh gan có chức năng bảo vệ nhu mô, nên việc nhiễm trùng hoặc hình thành ổ áp-xe có thể không xảy ra thường xuyên hoặc nhanh chóng được.
Sinh lý bệnh thông thường đối với áp-xe gan sinh mủ là sự rò rỉ ruột và viêm phúc mạc. Vi khuẩn di chuyển đến gan qua tĩnh mạch cửa và cư trú ở đó. Nhiễm trùng cũng có thể bắt nguồn từ hệ thống mật. Sự lây lan qua đường máu cũng là một nguyên nhân tiềm ẩn.

Nguyên nhân gây bệnh Áp-xe gan

Áp-xe gan do vi trùng

Viêm ruột thừa từng là lý do chính khiến nhiều người bị áp-xe gan. Tuy nhiên, tỷ lệ này đã giảm xuống đáng kể từ khi chẩn đoán và điều trị bệnh tốt hơn.

Ngày nay, các bệnh lý về đường mật (như sỏi đường mật, hẹp đường mật, bệnh ác tính,..) mới là nguyên nhân chính của áp-xe gan do vi trùng. Một phần lớn số trường hợp này gây ra bởi tình trạng viêm của đường mật.

Các nguyên nhân ít gặp hơn như:

Nhiễm khuẩn động mạch gan, nhiễm khuẩn tĩnh mạch cửa.
Viêm túi mật.
Viêm túi thừa.
Chấn thương xuyên thấu bụng, gan…

Tác nhân gây bệnh thường gặp là E.coli, Streptococcus, Staphylococcus, Klebsiella và các vi khuẩn kỵ khí

Áp-xe gan do amip

Tác nhân gây áp-xe gan phổ biến nhất là Entamoeba histolytica.

Amip gây ra áp-xe bằng cách: xâm nhập vào cơ thể thông qua nguồn thức ăn bị nhiễm, sau đó, chúng xuống đến đại tràng và gây viêm ở đây. Cuối cùng, xâm nhập vào hệ thống tĩnh mạch cửa, di chuyển đến gan và gây áp-xe.

Áp-xe gan do nấm

Nguyên nhân áp-xe do nấm thường ít gặp, chủ yếu là loại nấm Candida spp.

Đối tượng có nguy cơ bị Áp-xe gan:

Những người có các yếu tố nguy cơ sau sẽ tăng khả năng bị áp-xe gan:

Người lớn tuổi từ 60-70 tuổi, cũng có thể ở trẻ sơ sinh do thông tĩnh mạch rốn và bị nhiễm trùng
Không giữ vệ sinh ăn uống, không đảm bảo ăn toàn vệ sinh thực phẩm
Người mắc các bệnh về gan như nhiễm trùng gan, suy chức năng gan
Người bị chấn thương thấu bụng…

Triệu chứng của bệnh Áp-xe gan

Các triệu chứng của áp-xe gan không xuất hiện ngay sau khi nhiễm các vi trùng gây bệnh nhưng khi xuất hiện sẽ biểu hiện ồ ạt với các biểu hiện rất nặng. Những triệu chứng nguy hiểm của áp-xe gan bao gồm:

Buồn nôn, nôn, chán ăn, cơ thể mệt mỏi, sụt cân và có thể vàng da
Sốt cao rét run: sốt cao có thể lên đến 39 – 40 độ trong giai đoạn cấp tính nhưng sau đó có thể giảm sốt, sốt nhẹ và kéo dài nhiều ngày, kèm theo là triệu chứng đau bụng.
Đau tức vùng gan: đau chủ yếu ở vùng hạ sườn bên phải, nếu ổ áp-xe gan to cấp tính thì đau có thể lan rộng cả thượng vị hoặc khắp bụng.
Gan to đau: Do gan bị viêm, sưng to nên làm người bệnh có cảm giác đau, căng, tức, nặng hơn ở vùng dưới sườn bên phải. Cũng do gan to làm đẩy cơ hoành lên cao nên bệnh nhân cũng có biểu hiện khó thở.
Ấn kẽ sườn đau: trong khi sờ, nắn vào vùng gan (ở khoảng liên sườn 11-12) bệnh nhân thấy đau tức tăng lên; gõ vùng gan thấy đục rõ và cũng có thể sờ thấy bờ gan ở hạ sườn phải.
Thực tế cho thấy có khoảng 50% số bệnh nhân áp-xe gan có gan to, gan mềm ở góc phần tư trên hoặc có vàng da. Như vậy còn lại khoảng phân nữa số bệnh nhân sẽ không có triệu chứng hay dấu hiệu nào liên quan tới bệnh gan.

Biến chứng của Áp-xe gan

Nếu không được phát hiện chẩn đoán và xử trí kịp thời, bệnh nhân áp-xe gan sẽ gặp nguy hiểm với những biến chứng nguy hiểm sau:

Biến chứng vỡ ổ áp-xe gan: là biến chứng hay gặp cũng như nguy hiểm nhất. Nếu ổ áp-xe gan ở bên trái bị vỡ thì nó có thể lan vào màng tim, người bệnh có triệu chứng đột ngột khó thở, da tím tái, vã mồ hôi, tiếng tim không nghe rõ. Cần cấp cứu cho bệnh nhân, nếu không được cấp cứu sớm thì bệnh nhân có thể tử vong vì bị ép tim cấp.

Nhiễm trùng ổ bụng: đây cũng là biến chứng thường gặp, khi vỡ ổ áp-xe gan vào ổ bụng thì có thể gây nhiễm trùng toàn bộ ổ bụng (hay gọi là viêm phúc mạc) với các triệu chứng như đau bụng dữ dội, bụng căng cứng, sốt cao. Bệnh nhân trong trường hợp này cần được kịp thời dẫn lưu ổ bụng hoặc đưa đi phẫu thuật cấp cứu để phòng ngừa trường hợp bị choáng nhiễm khuẩn và tử vong.

Vỡ ống tiêu hóa: Ổ áp-xe gan có thể vỡ và lan vào ống tiêu hóa như dạ dày, đại tràng khiến bệnh nhân bị nôn ra mủ, đi ngoài phân có máu hoặc ổ áp-xe vỡ vào cơ thành bụng sẽ gây áp-xe cơ thành bụng hoặc tạo những lỗ rò chảy mủ trên thành bụng bệnh nhân.

Các biến chứng nặng này cần được theo dõi sát và cấp cứu kịp thời để đảm bảo tính mạng cho bệnh nhân.

Chẩn đoán Áp-xe gan

Lâm sàng

Thăm khám lâm sàng có thể có các triệu chứng như

Sốt là dấu hiệu thường gặp nhất trong áp-xe gan.
Tức nặng bụng, thường ở phần hạ sườn bên phải do gan bị to ra
Đau dữ dội, khu trú ở vùng hạ sườn phải, có khi đau toàn bụng, rất khó chịu khi sờ chạm vào
Có thể có khó thở do gan bị to chèn ép vào cơ hoành
Các triệu chứng không đặc hiệu như ớn lạnh, chán ăn, buồn nôn, nôn có thể xuất hiện.

Cận lâm sàng

Để chẩn đoán xác định áp-xe gan cần làm các xét nghiệm cận lâm sàng như:

Xét nghiệm máu tìm dấu tăng bạch cầu, thiếu máu nhẹ hồng cầu bình thường.
Xét nghiệm tốc độ lắng máu.
Xét nghiệm chức năng gan có ALP tăng, Albumin giảm, AST tăng, bilirubin tăng.
50% trường hợp áp-xe gan sẽ có kết quả cấy máu dương tính.
Xét nghiệm phân có thể chứa trứng hay thể tư dưỡng của E.histolytica. Nếu nghi ngờ nhiễm E.Histolytica thì làm thêm xét nghiệm huyết thanh.
X quang ngực thẳng có hình ảnh vòm hoành phải nâng cao, có thể có xẹp phổi hay tràn dịch màng phổi.
Siêu âm áp-xe gan
Chụp cắt lớp vi tính cũng giúp phát hiện được áp-xe gan.
Nội soi mật tụy ngược dòng giúp chỉ ra vị trí và nguyên nhân tắc nghẽn, hỗ trợ đặt stent hoặc dẫn lưu.

Phương pháp điều trị Áp-xe gan

Hiện nay, phương pháp phổ biến để điều trị áp-xe gan là điều trị nội khoa sử dụng kháng sinh và dẫn lưu rút mủ qua da.

Kháng sinh

Áp-xe gan do vi trùng: sử dụng một loại cephalosporin thế hệ 3 kết hợp với một loại kháng vi khuẩn kỵ khí như metronidazole được xem là điều trị đầu tay và được áp dụng nhiều nhất. Kết hợp một loại penicillin với metronidazole là lựa chọn thứ hai. Tuy nhiên, đề kháng kháng sinh ngày càng gia tăng và đang là một vấn đề khó khăn. Các yếu tố làm tăng nguy cơ kháng thuốc bao gồm stent đường mật, viêm đường mật tái phát và dùng kháng sinh nhiều đợt trước đó. Việc điều trị có thể kéo dài tới 12 tuần và nên dựa trên bệnh cảnh lâm sàng, kết quả nuôi cấy vi khuẩn, tỉ lệ kháng thuốc tại địa phương đó và kết quả chẩn đoán hình ảnh.

Áp-xe gan do amip: Metronidazole là lựa chọn điều trị đầu tay. Khoảng 95% bệnh nhân áp-xe gan do amip phục hồi với điều trị này. Hầu hết bệnh nhân có đáp ứng điều trị trong 72-96 giờ. Diloxanide furoate nên được sử dụng trong 10 ngày để loại bỏ amip ở ruột sau khi áp-xe gan đã được điều trị thành công.

Áp-xe gan do nấm: Thuốc kháng nấm như amphotericin nên được sử dụng nếu nghi ngờ áp-xe gan do nấm.

Dẫn lưu

Hầu hết các bệnh nhân bị áp-xe gan do vi trùng và bệnh nhân bị áp-xe gan do amip không thể hồi phục với liều kháng sinh đơn thuần và cần được kết hợp dẫn lưu dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc CT.

Chọc hút qua da có thể được thực hiện với những áp-xe nhỏ mặc dù dẫn lưu được xem là điều trị chuẩn. Những ổ áp-xe lớn cần dẫn lưu qua catheter dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc hướng dẫn của CT scan. Dẫn lưu cũng nên được thực hiện khi nghi ngờ ổ áp-xe có khả năng vỡ cao.

Phẫu thuật

Nếu ổ áp-xe bị vỡ và có dấu hiệu của viêm phúc mạc hoặc ổ áp-xe lớn hơn 5cm hay nhiều vách hoặc có bệnh lý trong ổ bụng cần phẫu thuật như viêm ruột thừa… thì phẫu thuật là điều trị cần thiết.

Tiên lượng Áp-xe gan

Áp-xe gan do vi khuẩn: những tiến bộ trong việc chẩn đoán và hình ảnh học trong những thập niên qua đã làm giảm tỉ lệ tử vong áp-xe gan do vi khuẩn từ 9-80% xuống còn 5-30%. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng áp-xe gan bao gồm choáng tụt huyết áp, suy thận cấp và suy hô hấp cấp.

Áp-xe gan do amip: nhờ các biện pháp chẩn đoán nhanh và điều trị hiệu quả mà tỉ lệ tử vong giảm chỉ còn 1-3%.

Cách phòng ngừa Áp-xe gan

Không nên ăn cá, thịt chưa nấu chín như nem chua, nem chạo, cá sống, gỏi, tiết canh.
Không ăn rau sống chưa được rửa sạch sẽ, kể cả các loại rau ăn kèm khi ăn phở, bún chả.
Không uống nước khi chưa đun sôi như nước lã ở sông, suối, hồ ngay cả nước trong chum, giếng, bể chứa nước, vòi.
Không nên dùng nước đá cây hay kem không đạt tiêu chuẩn vệ sinh, không nên uống nước giải khát tại nơi vệ sinh kém.
Ở những vùng nông nghiệp, không được dùng phân tươi để bón rau màu.
Cần rửa tay sạch bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh và trước bữa ăn.
Khi phát hiện trong cơ thể có ổ nhiễm khuẩn cần đi khám bác sĩ để được điều trị dứt điểm nhất là hạn chế lây theo đường máu bởi nhiễm khuẩn huyết.
Khi nghi ngờ bị áp-xe gan cần đi khám bệnh càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và xử trí kịp thời, tránh xảy ra biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng.

Một số câu hỏi liên quan Áp-xe gan:

Áp-xe gan có chữa khỏi được không?

Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời thì bệnh nhân áp-xe gan sẽ gặp nguy hiểm do các biến chứng nguy hiểm như vỡ ổ áp-xe gan. Ổ áp-xe gan có thể vỡ vào ống tiêu hóa khiến bệnh nhân bị nôn ra mủ, đi ngoài ra máu hoặc có thể ổ áp-xe vỡ vào cơ thành bụng gây áp-xe cơ thành bụng thậm chí tạo thành những lỗ rò chảy mủ. Tuy nhiên, nếu được điều trị kịp thời thì áp-xe gan có thể chữa khỏi hoàn toàn, bạn có thể yên tâm.

Bệnh áp-xe gan có lây nhiễm không?

Bệnh áp-xe gan có thể lây nhiễm, tuy nhiên bệnh không lây qua không khí hay tiếp xúc thông thường giữa người với người.

Áp-xe gan do amip chủ yếu lan nhiễm qua đường phân miệng, bắt nguồn từ việc người bệnh ăn uống không đảm bảo vệ sinh, sinh hoạt thiếu sạch sẽ. Vì vậy để tránh lây nhiễm thì sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn phải rửa tay sát khuẩn.

Áp-xe gan có nguy hiểm không?

Nhìn chung, bệnh áp-xe gan có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là đe dọa đến tính mạng nếu bệnh nhân không được xử trí kịp thời. Tuy nhiên, nhờ tiến bộ trong kĩ thuật và chẩn đoán, điều trị mà tỉ lệ tử vong do áp-xe gan giảm đáng kể. Bên cạnh đó, những trường hợp nguy hiểm thường do bệnh nhân có một số yếu tố có ảnh hưởng xấu đến tiên lượng bệnh như choáng do tụt huyết áp, suy thận và suy hô hấp cấp.

Áp-xe gan mặc dù là một căn bệnh khá nguy hiểm nhưng cách phòng bệnh lại vô cùng đơn giản. Đối với cá nhân và tập thể, việc giữ môi trường và nếp sống vệ sinh, dùng nước sạch, thực hiện ăn chín, uống sôi, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm,… là có thể ngăn ngừa được nguyên nhân nhiễm khuẩn và amip gây bệnh áp-xe gan.

Người bệnh Áp-xe gan nên ăn gì?

Chất đạm

Thức ăn chứa đạm cùng protein cần thiết nên được bệnh nhân áp-xe gan tăng cường sử dụng hơn. Những chất này giúp cải thiện sức đề kháng của cơ thể trong khi gan được bảo vệ khỏi việc tấn công của các tác nhân gây bệnh

Một số thực phẩm giàu đạm và protein như thịt, trứng gà. Những nguồn thực phẩm này chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho hoạt động của gan nó và cho cả sức khỏe tổng thể con người.

Món luộc

Bệnh nhân áp-xe gan nên tập trung thực đơn vào dùng các món luộc và hạn chế các món nhiều dầu mỡ như các món chiên, xào, rán,…

Các món ăn nhiều dầu mỡ không hề tốt cho sức khỏe, đặc biệt là bệnh nhân áp-xe gan. Nguồn thực phẩm này khiến gan luôn phải chịu đựng áp lực nặng nề khi tiến hành đào thải chất độc. Dần dần, gan trở nên mệt mỏi và suy yếu.

Rau củ quả

Vitamin và khoáng chất trong các loại rau củ quả có công dụng đẩy lùi bệnh tật, trong đó có áp-xe gan và giúp đẩy mạnh quá trình hồi phục sức khỏe. Vì vậy, trong thực đơn của bệnh áp-xe gan nhất quyết không thể thiếu nguồn thực phẩm này.

Bệnh nhân áp-xe gan nên dùng loại rau họ cải như cải canh, cải cúc,… Bên cạnh đó, các loại rau củ nhiều màu sắc như cải bó xanh, bí đỏ, khoai môn,…cũng nên được dùng thường xuyên trong các bữa ăn thường ngày để hỗ trợ hoạt động của gan.

Người bệnh Áp-xe gan nên kiêng ăn gì?

Người bệnh áp-xe gan nên kiêng những thực phẩm chưa được nấu chín như nem chua, gỏi, tiết canh, hàu sống, nước chưa đun sôi,..
Không nên dùng những gia vị cay nóng như hạt tiêu, sa tế, gừng, ớt,.. vì những gia vị này sẽ khiến hoạt động của gan thêm phần mệt nhọc, bệnh ngày một nặng hơn.
Không nên dùng những thực phẩm chứa nhiều muối như bánh mặn, bánh pizza, nước mắm, nước tương, dưa muối, mì ăn liền, đồ đóng hộp,.. đồng thời cần nên hạn chế lượng muối trong khẩu phần ăn hằng ngày, mỗi ngày chỉ nên sử dụng 5-6g muối.
Không nên sử dụng rượu bia, nước có ga, đồ uống có cồn, thuốc lá và các chất kích thích. Điều này khiến lá gan bị ngộ độc và làm việc nhiều hơn
Không nên dùng những loại thực phẩm ăn nhanh vì phần lớn sử dụng dầu chiên lại, thực phẩm bẩn, chất phụ gia, chất bảo quản,… gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Không nên nhịn đói vì sẽ có hại cho gan. Khi nhịn đói thì gan sẽ phân giải glycogen dự trữ để đảm bảo quá trình hoạt động của các cơ quan, dẫn đến gan làm việc nhiều và bị suy giảm chức năng, ngày càng suy kiệt.
Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, nội tạng động vật, mỡ động vật vì việc sử dụng thực phẩm nhiều dầu mỡ thì gan phải hoạt động quá mức để đào thải, khiến chức năng gan suy yếu dần, bệnh áp-xe gan ngày một trầm trọng.
Hạn chế sử dụng những thực phẩm có hại cho bệnh nhân áp-xe gan như măng tươi, thịt đỏ,…

Việc duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý, biết kiêng cữ những thực phẩm có hại cho sức khỏe sẽ giúp bệnh áp-xe gan thuyên giảm, chức năng gan nhanh chóng phục hồi. Vì vậy cần lưu ý đến những thực phẩm nên và không nên dùng khi bị bệnh áp-xe gan.

** Lưu ý: Thông tin cung cấp trong bài viết của Nhà thuốc AZ chúng tôi chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.

Bài viết trên Nhà thuốc AZ xin cung cấp toàn bộ các thông tin liên quan đến Bệnh Áp-xe gan. Mọi thông tin thắc mắc vui lòng liên hệ đến SDT 0929.620.660 để được tư vấn và hỗ trợ hoặc truy cập NhathuocAZ.com.vn để biết thêm chi tiết.