Ung thư biểu mô tế bào gan (còn gọi HCC gan) là loại ung thư gan phổ biến nhất, chiếm đến 80% trong các ca ung thư gan nguyên phát, bệnh xảy ra ở cả người lớn và trẻ em.
HCC xảy ra thường xuyên ở những nước đang phát triển trên khắp thể giới. Tỉ lệ cao nhất được báo cáo là ở Trung Quốc, Đông Nam Á và một phần Sahara châu phi. Ở những vùng này hầu hết đều có liên quan đến nhiễm viêm gan virus B (HBV). HCC thường được chẩn đoán ở lứa tuổi 30-40 ở những nước này và hầu hết đều không tránh khỏi cái chết. Do đó, bệnh này có một ảnh hưởng kinh tế quan trọng, nó ảnh hưởng đặc biệt đến những người đàn ông ở độ tuổi đang làm việc.
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) là loại ung thư phổ biến đứng thứ 6 trên thế giới. Theo Globocan 2020, tại Việt Nam, ung thư gan là bệnh ung thư chiếm tỷ lệ số ca mắc mới và tử vong nhiều nhất ở cả 2 giới tính.
Rất khó để có thể xác định chính xác nguyên nhân gây ung thư gan, nhưng ở một số nhóm người thì khả năng mắc bệnh cao hơn với người bình thường. Nguyên nhân và một số yếu tố nguy cơ thường gặp như: nhiễm virus viêm gan B hoặc C. Các nguyên nhân khác như: nhiễm độc aflatoxin, xơ gan, rượu, một số bệnh chuyển hóa như các bệnh nhiễm sắc tố sắt của mô (hemochromatosis), bệnh Wilson,…
Dưới đây chúng tôi xin cung cấp đến quý bệnh nhân những thông tin cơ bản nhất và hữu hiệu nhất về HCC gan. Nếu có bất cứ thắc mắc gì xin hãy vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929.620.660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được các Dược sĩ Đại học tư vấn một cách nhiệt tình, chính xác và nhanh chóng nhất.
Ung thư gan HCC là gì?
Ung thư gan HCC là một trong những bệnh lý ác tính thường gặp nhất ở gan. Đây là bệnh ung thư có nguồn gốc từ trong gan (ung thư gan nguyên phát), nó khác với loại ung thư lây lan từ các cơ quan khác đến gan (ung thư gan thứ phát).
Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 781 nghìn người bệnh tử vong do ung thư gan trên toàn thế giới, trong đó đặc biệt là ung thư gan nguyên phát HCC. Con số này hiện ở Việt Nam đang thuộc nhóm rất cao bởi vì nước ta được xem là một vùng có nhiều yếu tố nguy cơ gây ung thư gan và chủ yếu là nam giới nghiện rượu bia, thuốc lá.
Nguyên nhân gây ra ung thư gan HCC
Các yếu tố nguy cơ chính dẫn đến phát triển HCC (loại ung thư gan nguyên phát phổ biến nhất hiện nay) bao gồm:
- Viêm gan B mạn tính;
- Viêm gan C mạn tính;
- Sử dụng nhiều đồ uống có cồn;
- Những yếu tố nguy cơ khác có thể ít gặp hơn bao gồm aflatoxin (một chất độc tìm thấy trong các loại đậu bị mốc như đậu phộng, đậu nành và ngũ cốc mốc), các bệnh lý di truyền (ví dụ như thừa sắt, thiếu alpha-1 anti-trypsin) và bất kỳ nguyên nhân gây xơ gan (sẹo ở gan) nào khác như viêm gan tự miễn.
Những đối tượng có nguy cơ mắc ung thư gan HCC
Viêm gan B
Nhiễm HBV làm nguy cơ tiến triển thành ung thư gan HCC tăng lên gấp 100 lần. Có khoảng 80% số ca mắc HCC trên toàn thế giới và khoảng 70% ở Việt Nam là do virus HBV (virus gây viêm gan B) gây ra. Trung bình mỗi năm sẽ có khoảng 0.5% những người nhiễm HBV mạn tính sẽ chuyển thành HCC gan.
Với những đối tượng đã từng mắc viêm gan B hoặc chưa tiêm phòng viêm gan B, nguy cơ mắc ung thư gan HCC cũng cao hơn so với những đối tượng khác. Với những trường hợp này, để sàng lọc ung thư, bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi chặt chẽ, thực hiện siêu âm ổ bụng 1 lần/năm. Ngoài ra, xét nghiệm lượng alpha-fetoprotein cũng là cách để tầm soát ung thư gan hiệu quả với nhóm đối tượng này.
Viêm gan C
Virus viêm gan C (HCV) là nguyên nhân gây ra khoảng từ 30 – 50% các trường hợp mắc ung thư gan nguyên phát HCC ở Mỹ và con số này là khoảng 7% ở Việt Nam.
Nếu mắc viêm gan C, bệnh nhân rất có thể sẽ tiến triển thành ung thư gan sau 10 năm chẩn đoán bệnh. Do đó, những người đã mắc viêm gan C nên tiến hành tầm soát ung thư gan định kỳ để phòng bệnh, cũng như xử lý kịp thời những bất thường có thể xảy ra.
Xơ gan
Khoảng 80% người bệnh mắc ung thư biểu mô tế bào gan có biểu hiện xơ gan, do đó các yếu tố nguy cơ của xơ gan cũng sẽ được xem là yếu tố nguy cơ của HCC.
Nghiện rượu bia
Thói quen uống nhiều rượu bia là một tác nhân gây hại nhất cho cơ thể đối với người Việt Nam, khi tỷ lệ nghiện rượu thuộc vào mức rất cao. Uống rượu bia thường xuyên và kéo dài là nguyên nhân dẫn đến xơ gan. Mặt khác, xơ gan do rượu chiếm khoảng 15% các trường hợp mắc ung thư gan HCC. Những chất độc hại trong các loại thức uống này có thể âm thầm tàn phá tế bào gan, để lại hậu quả nặng nề cho toàn bộ cơ thể và làm tăng nguy cơ sinh ra tế bào ác tính ở gan.
Béo phì
Những người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn so với những người khác. Trong đó, tỷ lệ mắc ung thư gan có liên quan đến béo phì và đái tháo đường đang ngày càng tăng nhanh hơn trong những năm gần đây. Do đó, nếu là người có cân nặng vượt quá chuẩn thì càng nên quan tâm đến việc kiểm tra sức khỏe và tầm soát ung thư gan định kỳ.
Một số bệnh lý di truyền
Một số bệnh lý về di truyền cũng là nguyên nhân gây ra xơ gan và từ đó làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển thành ung thư gan HCC, bao gồm: Bệnh di truyền tyrosine huyết, bệnh thừa sắt (Hemochromatosis) và bệnh viêm gan mạn tính tự miễn thể hoạt động.
Các yếu tố khác
Nguy cơ mắc HCC cũng tăng lên đối với nhóm bệnh nhân sau: Nhiễm độc tố aflatoxin B1 (được tiết ra từ một loài nấm có tên Aspergillus), tăng sinh steroid androgenic, thorotrast (chất cản quang), dùng thuốc uống tránh thai và bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ không do rượu.
Biểu hiện của ung thư gan nguyên phát HCC
Đau bụng bất thường vùng hạ vị
Những cơn đau bụng bất thường ở vùng hạ vị, tức vùng bụng bên phải phía trên (vị trí của gan) có thể là do bệnh ung thư gan gây ra. Tuy nhiên, cơn đau xuất hiện ở vị trí này cũng có khả năng là dấu hiệu của các bệnh lý khác, do đó nên thăm khám kiểm tra sớm để xác định nguyên nhân và điều trị sớm nhất.
Vàng mắt, vàng da
Một trong số những biểu hiện của ung thư gan HCC đó là vàng mắt, vàng da. Ngoài ra, khi những triệu chứng này xuất hiện, có kèm thêm dấu hiệu ngứa thì rất có thể bệnh nhân đang mắc ung thư gan.
Giảm cân bất thường
Nếu không phải do ăn kiêng mà cơ thể vẫn sụt cân không rõ nguyên nhân thì rất có khả năng đây là biểu hiện của rối loạn ở gan. Đây là thời điểm thích hợp để thăm khám, chẩn đoán về tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn và hơn hết là sàng lọc các vấn đề liên quan đến gan, trong đó đặc biệt là ung thư gan nguyên phát HCC.
Chán ăn, nhanh no
Sự phát triển của tế bào ung thư gan làm cho bệnh nhân cảm thấy ăn không ngon và đồng thời sự tăng tiết dịch ổ bụng sẽ làm cho bệnh nhân cảm thấy nhanh no hơn.
Ung thư gan nếu phát hiện trễ sẽ rất khó để điều trị hiệu quả. Chính vì vậy, việc thăm khám sàng lọc định kỳ luôn là cần thiết để có một sức khỏe vẹn toàn.
Đặc điểm lâm sàng và chẩn đoán HCC
Những đặc điểm lâm sàng điển hình của ung thư gan HCC bao gồm đau hạ sườn phải và sụt cân ở một bệnh nhân được biết có xơ gan. Thực hiện khám bệnh ở những bệnh nhân này có thể sẽ có gan lớn, sờ đau.
Ung thư gan HCC chẩn đóan ở những cá thể không triệu chứng và được phát hiện bởi kỹ thuật hình ảnh gan như CT, siêu âm hoặc MRI.
Một sinh thiết có thể cần thiết để có sự chẩn đóan chắc chắn.
Việc đo nồng độ alpha fetoprotein (AFP) trong huyết thanh được dùng để bổ sung thêm cho chẩn đóan, nhưng nó vẫn thường có tăng ở những bệnh nhân có bệnh gan mãn tính bởi viêm gan virus B, C hay những nguyên khác. Nếu mức AFP > 400 ng/ml thì xem xét chẩn đóan HCC khi có xuất hiện một khối tổn thương đặc thù được tìm thấy qua các phát hiện bằng hình ảnh.
Phương pháp điều trị
Lựa chọn phương pháp điều trị được quyết định bởi giai đoạn bệnh và tình trạng chung của người bệnh.
Phương pháp điều trị bao gồm:
- Phẫu thuật cắt gan;
- Phẫu thuật ghép gan;
- Điều trị triệt căn tại chỗ (tiêm cồn qua da, đông đặc khối u bằng vi sóng và đốt nhiệt cao tần…);
- Nút mạch;
- Xạ trị (xạ trị chiếu trong và xạ trị chiếu ngoài);
- Điều trị đích (sorafenid, levatinib, regorafenid…);
- Hóa trị;
- Liệu pháp miễn dịch…
Ngăn ngừa ung thư gan HCC
Một số biện pháp để giúp phòng ngừa ung thư gan HCC, bao gồm:
- Tiêm chủng vacin ngừa viêm gan B, C
- Tránh uống quá nhiều đồ uống có chất kích thích, có cồn, vì đây là tác nhân gây bệnh lý gan nhiễm mỡ do đồ uống có cồn – một căn bệnh có khả năng phát triển thành ung thư gan HCC
- Tránh ăn quá nhiều thịt và mỡ động vật và tránh xa các loại đậu và ngũ cốc mốc
- Thực hiện tầm soát định kỳ nếu bạn được đánh giá là thuộc nhóm có nguy cơ cao
Một số câu hỏi liên quan đến bệnh ung thư gan HCC
HCC có chữa khỏi không?
Bệnh nhân không nên quá lo lắng khi phát hiện tình trạng của bệnh. Việc đầu tiên bạn nên thực hiện là tuân theo mọi chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ điều trị để có thể điều trị kịp thời và hiệu quả nhất. Không nên có tư tưởng buông xuôi do hiện nay công nghệ y học phát triển rất tiên tiến và đã có thể chữa khỏi bệnh này hoàn toàn.
Phẫu thuật, ghép gan hoặc trong một số trường hợp cắt bỏ khối u bằng sóng radio là những phương thức có thể chữa khỏi đối với HCC.
Bệnh nhân ung thư gan nên ăn thì tốt?
- Trái cây và rau quả tươi: Chứa nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể con người và giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Một số loại trái cây tốt cho bệnh nhân ung thư gan bao gồm: Dâu tây, cam, ớt chuông đỏ.
Một số loại rau nên ăn bao gồm: Bí, cà rốt và bắp cải, bông cải xanh.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Các loại ngũ cốc bao gồm bánh mì, gạo, mì là những carbohydrate quan trọng cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể, giúp sản sinh glucose – một nguồn năng lượng quan trọng cho các tế bào.
Một số ngũ cốc nên ăn bao gồm: Gạo lức, yến mạch, ngô, vừng…
- Thực phẩm ít chất béo:
Một số thực phẩm ít chất béo tốt cho bệnh nhân ung thư gan như: Các loại hạt, dầu ô liu và dầu hạt cải hoặc dầu thực vật. Thực phẩm ít chất béo giúp cơ thể tiêu hóa dễ dàng, giúp gan và thận không bị hoạt động quá tải khi làm việc.
- Thịt trắng: ăn các loại thịt trắng (tức là các loại thịt gia cầm gà, vịt, ngan) thay cho thịt đỏ sẽ giúp cơ thể chống lại bệnh ung thư gan tốt hơn và nên chế biến các món ăn dưới dạng hấp, luộc để dễ tiêu hóa và hạn chế lượng dầu mỡ.
- Sữa và sữa chua: Uống sữa và ăn sữa chua giúp làm giảm khả năng phát triển bệnh ung thư gan và đồng thời giúp cải thiện cơ hội phục hồi cho cơ thể.
- Trà: Trà xanh và đen là một nguồn polyphenols – một nhóm chất chống oxy hóa có thể giúp ngăn chặn sự phân chia và di căn của tế bào ung thư. Những chất chống oxy hóa có thể làm tăng cường bảo vệ và ngăn ngừa ung thư gan. Trà xanh cung cấp nhiều lợi ích hơn trà đen và cả hai đều vượt trội so với các loại trà thảo dược khác.
Bệnh nhân ung thư gan nên tránh ăn gì?
- Thực phẩm chiên, xào hoặc thực phẩm có chứa nhiều dầu mỡ
- Các loại thịt màu đỏ, các loại đồ ăn được đóng hộp hay chế biến sẵn
- Thực phẩm mặn, thực phẩm có chứa hàm lượng muối cao
- Nội tạng động vật: bởi chúng chứa hàm lượng chất béo cao, nhiều cholesterol không tốt cho cơ thể
- Rượu và đồ uống có cồn, có ga: Các loại đồ uống này cần được loại bỏ tuyệt đối khỏi thực đơn khi mắc ung thư gan bởi những loại đồ uống này sẽ khiến gan bạn phải làm việc căng thẳng, trong khi đó gan đang bị bệnh cần được nghỉ ngơi.
** Lưu ý: Thông tin cung cấp trong bài viết của Nhà thuốc AZ chúng tôi chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
Bài viết trên Nhà thuốc AZ xin cung cấp toàn bộ các thông tin liên quan đến HCC gan. Mọi thông tin thắc mắc vui lòng liên hệ đến SDT 0929.620.660 để được tư vấn và hỗ trợ hoặc truy cập NhathuocAZ.com.vn để biết thêm chi tiết.
