Viêm họng hạt là một trong những thể lâm sàng của bệnh viêm họng mãn tính. Bệnh thường gây ra các triệu chứng như ho, đau rát, vướng nghẹn và xuất hiện các hạt lympho tăng sản ở thành sau họng. Bệnh lý này có tính chất mãn tính, dai dẳng, dễ tái phát và rất khó điều trị dứt điểm.
Dưới đây chúng tôi xin cung cấp đến quý bệnh nhân những thông tin cơ bản nhất và hữu hiệu nhất về Bệnh viêm họng hạt. Nếu có bất cứ thắc mắc gì xin hãy vui lòng liên hệ với Nhà thuốc AZ theo số hotline 0929.620.660 hoặc truy cập nhathuocaz.com.vn để được các Dược sĩ Đại học tư vấn một cách nhiệt tình, chính xác và nhanh chóng nhất.
Viêm họng hạt là gì?
Viêm họng hạt (viêm họng quá phát) là một trong những thể lâm sàng của bệnh viêm họng mãn tính. Thể bệnh này xảy ra sau một thời gian dài niêm mạc bị sung huyết và xuất tiết. Bệnh này là tình trạng cổ họng bị viêm nhiễm lâu ngày làm cho các tổ chức lympho phát triển mạnh, quá sản dẫn đến việc hình thành các hạt có màu đỏ hoặc hồng lồi cao hơn so với niêm mạc xung quanh. Đây cũng chính là lý do vì sao bệnh có tên gọi là viêm họng hạt.
Viêm họng hạt là một bệnh lý hô hấp khá phổ biến, tỷ lệ mắc bệnh ở người lớn cao hơn so với trẻ nhỏ. Bệnh có thể khởi phát đơn độc hoặc đi kèm với tình trạng viêm xoang mãn tính, viêm mũi, viêm khí phế quản mãn tính,… Ngoài nguyên nhân tác động từ môi trường, viêm họng mãn tính hay viêm họng hạt còn có thể có nguồn gốc từ các bất thường trong giải phẫu cấu trúc mũi – xoang.
Viêm họng hạt có tiến triển dai dẳng và dễ chuyển sang viêm họng teo nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, bệnh này kéo dài còn làm tăng nguy cơ gây ra các bệnh lý hô hấp mãn tính hoặc gây nên các đợt viêm amidan, áp xe amidan cấp. Chính vì vậy, bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và lên kế hoạch điều trị ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Nguyên nhân gây viêm họng hạt là gì?
Các nang lympho ở thành sau họng có nhiệm vụ bắt giữ và tiêu diệt virus, vi khuẩn để bảo vệ cơ thể cũng như cơ quan hô hấp dưới. Tuy nhiên khi vùng họng bị viêm nhiễm lâu dài, nang lympho phải hoạt động quá mức dẫn đến tình trạng tăng sản, hình thành các hạt màu đỏ hoặc hồng nổi cộm lên ở thành sau họng. Vì vậy, thể bệnh này đa số phát triển ở những người bị viêm họng dai dẳng hoặc viêm họng tái phát nhiều lần.
Một số nguyên nhân có thể gây viêm họng hạt như:
- Không điều trị viêm họng dứt điểm: Viêm họng là một bệnh lý hô hấp rất thường gặp, trung bình mỗi người có thể mắc viêm họng từ 2 – 3 lần/ năm. Các đợt điều trị viêm họng thường chỉ kéo dài trong vài tuần và thuyên giảm nhanh khi được điều trị hiệu quả bằng thuốc và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên nếu chủ quan không điều trị hoặc điều trị không đúng cách, bệnh có thể kéo dài và tái phát dẫn đến tăng sản nang lympho và hình thành bệnh
- Do ảnh hưởng của một số bệnh lý: cũng có thể xảy ra do viêm xoang và polyp mũi. Các bệnh lý này gây ra tình trạng dịch nhầy, mủ từ các xoang mũi thường xuyên chảy xuống cổ họng. Virus và vi khuẩn trong dịch nhầy gây kích thích phản ứng của nang lympho và gây nên tình trạng thành sau họng xuất hiện các đốm, hạt có màu hồng hoặc đỏ.
- Lệch vách ngăn: Lệch vách ngăn mũi là yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh hô hấp mãn tính như viêm xoang, viêm họng và viêm amidan. Vách ngăn mũi bị lệch khiến quá trình hô hấp bị rối loạn và làm tăng nguy cơ ứ đọng dịch trong các mô xoang, cuống họng. Đây là tác nhân trực tiếp làm bùng phát các bệnh hô hấp mãn tính, bao gồm cả viêm họng hạt.
Ngoài ra, nguy cơ bị viêm họng hạt cũng có thể tăng lên khi có những yếu tố thuận lợi sau:
- Thói quen thở bằng miệng
- Vệ sinh răng miệng kém
- Thường xuyên tiếp xúc với các yếu tố gây kích thích như bụi, hóa chất, rượu, thuốc lá, sợi bông,…
- Cơ địa nhạy cảm
- Mắc bệnh đái tháo đường
- Thường xuyên tiếp xúc với những người mắc các bệnh viêm đường hô hấp cấp
- Sinh sống trong môi trường không khí bị ô nhiễm
- Bị trào ngược dạ dày thực quản
- Hệ miễn dịch kém
Các biến chứng của viêm họng hạt
- Viêm họng hạt là một bệnh lý hô hấp khá phổ biến ở người trưởng thành. Mặc dù không quá nguy hiểm nhưng bệnh lý này ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bệnh nhân. Hơn nữa, các triệu chứng của bệnh tiến triển rất dai dẳng dễ dẫn đến viêm họng hạt có mủ, kéo dài dai dẳng và dễ tái phát khi có điều kiện thuận lợi.
- Nếu không điều trị sớm và đúng cách, viêm họng quá phát mãn tính có thể gây ra các biến chứng sau:
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp khác: Viêm họng hạt kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc viêm phế quản mãn tính, viêm khí phế quản và viêm thanh quản mãn tính. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gây bùng phát các đợt viêm cấp như áp xe và viêm amidan.
- Suy nhược cơ thể: làm cho bệnh nhân dễ mất ngủ, ăn uống kém và thường xuyên phải khạc nhổ để loại bỏ đờm ứ. Tình trạng này kéo dài ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người bệnh, nhất là với người cao tuổi.
- Giảm chất lượng cuộc sống: các triệu chứng của viêm họng hạt còn ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống. Bệnh nhân thường dễ bị mất ngủ, gây nhiều phiền toái khi giao tiếp hằng ngày và sinh hoạt,…
Dấu hiệu nhận biết viêm họng hạt
Viêm họng hạt và các thể viêm họng mãn tính thường xuất hiện triệu chứng chậm, diễn tiến từ từ, không ồ ạt và diễn tiến nhanh như viêm họng cấp tính. Bệnh này gây ra rất nhiều triệu chứng cơ năng và tổn thương thực thể.
Triệu chứng cơ năng:
- Cổ họng nóng rát, khô, ngứa và có cảm giác vướng, nhất là sau khi ngủ dậy
- Bệnh nhân thường cố gắng khạc đờm để loại bỏ đờm dính
- Đờm có đặc quánh, dẻo, màu trắng đục
- Cổ họng nghẹn vướng khi nhai nuốt
- Thường ho về đêm và ho nhiều khi trời trở lạnh
- Đôi khi bị khàn giọng – nhất là sau khi giao tiếp trong một thời gian dài, hút thuốc lá và sử dụng rượu bia
Triệu chứng thực thể:
- Quan sát niêm mạc họng nhận thấy xuất hiện hiện tượng viêm đỏ và dày, xuất hiện nhiều trụ giả ở cạnh trụ sau của amidan
- Thành sau họng xuất hiện các đám hạt màu đỏ hoặc hồng lồi cao, tập trung thành đám
- Có hiện tượng dày lên của lưỡi gà, màn hầu, mép sau của thanh quản
- Một số bệnh nhân có thể có triệu chứng ù tai do niêm mạc vòi Eustache bị dày do quá sản
- Các hạch lympho trong vòm họng quá sản khiến eo họng bị hẹp lại, bệnh nhân rất dễ buồn nôn và luôn cảm thấy vướng nghẹn khi nhai nuốt
- Viêm họng hạt có triệu chứng điển hình hơn so với các bệnh viêm họng mãn tính khác. Vì vậy, bệnh nhân có thể xem xét các triệu chứng chức năng và quan sát thành sau họng để xác định được bệnh lý.
Chẩn đoán bệnh viêm họng hạt
Để loại trừ các bệnh lý có triệu chứng tương tự, bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ khi nhận thấy các triệu chứng bất thường. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng để đưa ra chẩn đoán xác định.
Các bước chẩn đoán bệnh viêm họng hạt:
- Thăm khám lâm sàng: bác sĩ sẽ thu thập các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải và tiến hành khám vòm họng. Viêm họng hạt là thể lâm sàng có tổn thương thực thể tương đối rõ và dễ nhận biết. Vì vậy thông qua thăm khám thực thể và khai thác triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể định hướng các khả năng có thể xảy ra.
- Nội soi thanh quản: bệnh nhân cần nội soi thanh quản để bác sĩ có thể quan sát rõ niêm mạc của thành sau họng, thực quản và thanh quản. Hình ảnh từ kỹ thuật này cho phép bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác, loại trừ các bệnh lý có triệu chứng tương tự.
- X-Quang phổi: một số trường hợp, viêm họng hạt có thể đi kèm với các bệnh viêm đường hô hấp dưới. Nếu bệnh nhân có triệu chứng ho nhiều, đau thắt ngực và thở khò khè, bác sĩ có thể chỉ định chụp X-Quang phổi sau khi nội soi thanh quản, thực quản.
Một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc điều trị viêm họng hạt hoặc cho làm một số xét nghiệm cận lâm sàng khác tùy theo triệu chứng và tiền sử bệnh lý của từng bệnh nhân.
Cách chữa viêm họng hạt hiệu quả
Khác với viêm họng cấp, viêm họng hạt có tính chất dai dẳng, mãn tính và rất dễ tái phát. Vì vậy để điều trị bệnh dứt điểm hoàn toàn, cần kết hợp điều trị nguyên nhân và triệu chứng.
1. Điều trị nguyên nhân
Viêm họng hạt và các thể viêm họng mãn tính có thể có nguyên nhân đến từ nhũng bất thường về giải phẫu xoang – mũi hoặc là tiến triển của các bệnh hô hấp mãn tính. Do đó, giải pháp quan trọng nhất để kiểm soát bệnh lý này là điều trị nguyên nhân.
Điều trị các nguyên nhân gây viêm họng hạt:
- Xử lý các ổ viêm nhiễm ở xoang, amidan, mũi,… để tránh dịch tiết chảy xuống thành sau họng và kích thích hoạt động của nang lympho. Khi các ổ viêm được xử lý triệt để, các nang lympho quá sản sẽ có xu hướng giảm kích thước và số lượng.
- Phẫu thuật cắt bỏ VA, amidan, polyp và chỉnh hình vách ngăn để đảm bảo sự lưu thông bình thường của mũi.
- Cai thuốc lá và rượu bia để loại bỏ yếu tố làm dễ gây viêm họng hạt bùng phát mạnh và tái phát thường xuyên.
- Thăm khám và tích cực điều trị trào ngược dạ dày thực quản nếu nguyên nhân do bệnh lý này. Tình trạng axit trào ngược lên cổ họng và thực quản lâu ngày có thể gây nên tình trạng thành sau họng bị viêm, tăng sản và đau buốt, khó chịu. Ngoài ra, bệnh lý này còn tăng nguy cơ mắc các bệnh về nha khoa (mòn răng) và viêm đường hô hấp trên.
- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa để đảm bảo không khí trong lành hoặc có thể sử dụng thiết bị lọc không khí nếu môi trường sống bị ô nhiễm.
Tránh tiếp xúc với các yếu tố kích thích niêm mạc hô hấp như hóa chất, bụi, phấn hoa,… Đồng thời uống nhiều nước và giữ ấm cơ thể (đặc biệt là vùng cổ) khi thời tiết chuyển lạnh.
2. Điều trị thuốc làm giảm triệu chứng
Viêm họng hạt gây ra những triệu chứng gây khó chịu cho người bệnh như đau rát, ngứa họng, khàn tiếng, ho,… Vì vậy song song với điều trị nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc viêm họng.
Vậy, viêm họng hạt nên uống thuốc gì?
- Thuốc long đờm
- Thuốc giảm đau
- Thuốc chống phù nề
- Dung dịch súc miệng giúp giảm viêm kháng khuẩn
Các loại thuốc này chỉ có tác dụng giúp cải thiện triệu chứng của bệnh viêm họng hạt. Do đó, cần phải kết hợp dùng thuốc điều trị nguyên nhân. Nếu phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc, lạm dụng thuốc, các triệu chứng của bệnh có thể tái phát sớm.
3. Đốt viêm họng hạt
Sau một thời gian điều trị đúng cách, các hạt lympho quá sản ở thành sau họng sẽ giảm dần về số lượng và kích thước. Một số trường hợp, các hạt lympho có thể không thuyên giảm sau khi điều trị nguyên nhân và điều trị triệu chứng tích cực.
Mặc dù điều này không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng nang lympho tăng sản làm cho vòm họng trở nên nhạy cảm, bệnh nhân dễ bị buồn nôn và khó chịu ở cổ họng. Với những trường hợp nang lympho phát triển thành kích thước lớn và tập trung thành đám phù nề, bệnh nhân thường xuyên có cảm giác vướng víu và khó chịu, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống cũng như sinh hoạt hằng ngày.
Vì vậy nếu cần thiết, bác sĩ có thể can thiệp đốt viêm họng hạt bằng nitơ lỏng, laser hoặc đốt điện. Phương pháp này có thể cắt bỏ hoàn toàn tổ chức lympho tăng sản ở thành sau họng và giảm cảm giác khó chịu, vướng nghẹn do viêm họng hạt gây ra.
Tuy nhiên, đây là giải pháp làm giảm tổn thương thực thể. Nếu không điều trị triệt để căn nguyên gây bệnh, nang lympho sẽ tiếp tục bị kích thích, tăng sản và hình thành các đốm hạt có màu hồng hoặc đỏ khác ở thành sau họng. Hơn nữa, niêm mạc có thể hình thành sẹo sau khi can thiệp đốt viêm họng hạt.
4. Các biện pháp hỗ trợ
Viêm họng hạt gây ra nhiều nỗi phiền toái trong cuộc sống và ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bệnh. Bệnh có tính chất dai dẳng, mãn tính và dễ tái phát khi có các điều kiện thuận lợi. Chính vì vậy bên cạnh điều trị thuốc, bệnh nhân nên thực hiện thêm một số biện pháp hỗ trợ để rút ngắn thời gian phục hồi và giảm thiểu nguy cơ bệnh tái phát.
Các biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh viêm họng hạt như:
- Uống nhiều nước để làm loãng dịch đờm và cải thiện cảm giác khó chịu, ngứa, đau rát ở vòm họng. Tuy nhiên, không nên sử dụng nước đá và nước lạnh. Thay vào đó, nên sử dụng nước ấm để làm dịu niêm mạc họng và cải thiện nhanh các triệu chứng khó chịu.
- Giữ ấm cơ thể, nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc để nâng cao thể trạng và tăng cường hệ miễn dịch.
- Không dùng các loại thức ăn, đồ uống lạnh, chứa nhiều gia vị và dầu mỡ trong thời gian điều trị. Các loại thực phẩm và đồ uống này là yếu tố làm dễ gây tăng độ nhạy cảm của vòm họng và kích thích các triệu chứng như ho, ngứa cổ họng,… và làm bùng phát mạnh.
- Có thể dùng trà gừng, chanh mật ong ấm, trà nghệ, bạc hà,… để giảm tình trạng ho, ngứa và đau rát vùng cổ họng.
- Ngậm nước muối thường xuyên để làm sạch, giảm đau, ngứa cổ họng và hỗ trợ loại bỏ đờm.
- Sử dụng đông trùng hạ thảo ngâm mật ong có tác dụng giúp giảm đau rát, dịu cổ họng, giảm ho, tiêu đờm nhanh chóng. Ngoài ra, mỗi ngày uống 1 thìa nhỏ đông trùng hạ thảo ngâm mật ong giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng của hệ miễn dịch. Nhờ đó phòng tránh hiệu quả các nguyên nhân gây bệnh từ môi trường, khí hậu, vi khuẩn, virus tấn công.
Phòng ngừa bệnh viêm họng hạt
Viêm họng hạt là một trong những bệnh viêm họng mãn tính thường gặp nhất. Dù không quá nguy hiểm những bệnh gây ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt, chất lượng giấc ngủ, hiệu suất học tập, làm việc,… Hơn nữa do bệnh có tích chất mãn tính và dai dẳng, bệnh rất dễ tái phát khi có các điều kiện thuận lợi. Vì vậy sau khi điều trị, bệnh nhân nên thực hiện một số biện pháp giúp phòng ngừa bệnh tái phát.
Các biện pháp phòng ngừa viêm họng hạt tái phát như:
- Đánh răng 2 – 3 lần/ ngày và súc miệng với nước muối thường xuyên.
- Điều trị dứt điểm các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, không để bệnh kéo dài làm tăng nguy cơ viêm họng hạt.
- Giữ ấm cơ thể nhất là vùng cổ và đeo khẩu trang khi ra ngoài – nhất là trong giai đoạn chuyển mùa và thời tiết lạnh.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học để nâng cao thể trạng và sức đề kháng của hệ miễn dịch. Khi sức đề kháng được cải thiện, nguy cơ tái phát viêm họng hạt cũng giảm đi đáng kể.
- Tránh tiếp xúc với các yếu tố kích thích như hóa chất, phấn hoa, bụi bẩn, khói thuốc lá,…
- Tuyệt đối không sử dụng rượu bia, thuốc lá.
- Với những người có hệ miễn dịch kém, nên tiêm các loại vacxin ngừa cúm, viêm phổi do phế cầu,… để tạo ra kháng thể, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp.
- Tránh tiếp xúc gần với những người bị các bệnh hô hấp có khả năng lây nhiễm.
Viêm họng hạt là một trong những thể lâm sàng của tình trạng viêm họng mãn tính. Bệnh có tính dai dẳng, dễ tái phát và rất khó điều trị dứt điểm. Do đó, bệnh nhân cần chủ động gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn về hướng điều trị và chăm sóc đúng cách. Tránh để bệnh tiến triển dai dẳng gây ra viêm họng hạt, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến bệnh viêm họng hạt
Viêm họng hạt có lây không?
Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh viêm họng hạt là các loại vi khuẩn và virus. Khi những tác nhân này xâm nhập vào cơ thể, chúng sẽ bám vào niêm mạc họng và phá hủy toàn bộ tế bào niêm mạc họng. Trường hợp bệnh nhân mắc bệnh viêm họng hạt do vi khuẩn thì khả năng lây nhiễm rất thấp. Nhưng trường hợp viêm họng hạt xuất hiện do sự tác động của các loại virus gây viêm nhiễm và hình thành bệnh thì khả năng lây nhiễm là vô cùng cao. Virus sẽ di chuyển từ cơ thể người này sang cơ thể người khác thông qua đường hô hấp.
Bệnh viêm họng hạt sẽ kèm theo triệu chứng ho khan, ho có đờm một cách thường xuyên và dai dẳng. Nên khi xuất hiện những triệu chứng này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các loại virus phát tán trong không khí và có thể di chuyển nhanh trong một diện tích nhất định. Nếu người khỏe mạnh tiếp xúc với bệnh nhân mắc viêm họng hạt thì khả năng bị lây nhiễm là vô cùng cao.
Viêm họng hạt bao lâu thì khỏi?
Bệnh viêm họng hạt gồm hai giai đoạn là cấp tính và mãn tính. Trường hợp bệnh do virus gây ra, các triệu chứng sẽ tự thuyên giảm sau 3-5 ngày. Trường hợp nguyên nhân do vi khuẩn với triệu chứng họng xuất tiết trắng, sưng hạch, đau đầu,… bệnh dễ chuyển tiến thành mãn tính nếu không được điều trị sớm. Không nên thấy viêm họng hạt có thể tự khỏi mà dừng điều trị hay chủ quan không chăm sóc sức khỏe. Nếu viêm họng hạt chuyển thành mãn tính, các triệu chứng sẽ dai dẳng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Áp xe họng
- Viêm nhiễm lan rộng ra các vùng xung quanh
- Ung thư vòm họng
- Biến chứng thành viêm amidan
Điều trị viêm họng hạt bao lâu hết tùy thuộc vào thể trạng mỗi người bệnh mà thời gian phục hồi khác nhau. Ngoài ra, một số yếu tố giúp người bệnh viêm họng hạt nhanh khỏi như:
- Phát hiện bệnh sớm giúp việc điều trị mau khỏi hơn
- Chọn được phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
- Kết hợp điều trị với chăm sóc và phòng ngừa bệnh khoa học.
Viêm họng hạt ăn gì?
- Thực phẩm giàu vitamin, đặc biệt là vitamin C, A, E
- Ăn nhiều rau xanh
- Thực phẩm giàu Protein (đạm)
- Thực phẩm chứa kẽm
- Thực phẩm có tính kháng viêm
- Trứng, mật ong, gan bò, giấm táo
- Đồ ăn mềm ấm
- Bổ sung nước cho cơ thể: nước lọc, nước trái cây, trà thảo dược,…
Viêm họng hạt kiêng gì?
- Thức ăn khô cứng
- Thức ăn cay nóng, nhiều gia vị
- Thực phẩm chứa nhiều axit
- Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ
- Đồ ngọt, đồ chứa nhiều đường
- Đồ ăn, đồ uống lạnh
- Thực phẩm tái sống
- Các món ăn có tính chất đặc, dễ gây tắc
- Thực phẩm chứa arginine
- Đồ uống có ga, rượu, bia, cafe
- Hút thuốc lá, thuốc lào, thuốc lá điện tử..
** Lưu ý: Thông tin cung cấp trong bài viết của Nhà thuốc AZ chúng tôi chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý cũng như kê đơn thuốc hiệu quả tốt nhất.
Bài viết trên Nhà thuốc AZ xin cung cấp toàn bộ các thông tin liên quan đến Bệnh viêm họng hạt. Mọi thông tin thắc mắc vui lòng liên hệ đến SDT 0929.620.660 để được tư vấn và hỗ trợ hoặc truy cập NhathuocAZ.com.vn để biết thêm chi tiết.
